Χριστίνα Τσατσαράγκου. Τον είπαν βιρτουόζο και “μάγο” του κλαρίνου, ζωντανό θρύλο της δημοτικής μουσικής και παράδοσης και δάσκαλο. Ιδού μερικά πράγματα που ίσως δεν ήξερες για τον δεξιοτέχνη του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά.

Η Ήπειρος θρηνεί τη φωνή της μέσα από το κλαρίνο. Θρηνεί έναν ολόκληρο κόσμο που περνά στη σφαίρα του μύθου. Ο θρυλικός δεξιοτέχνης του κλαρίνου Πετρολούκας Χαλκιάς – ο μουσικός που έγινε ήχος, ψυχή και παράδοση – έφυγε από τη ζωή όπως έζησε: γεμάτος μουσική.

Ο πυρήνα του Ιερού Λόχου των Θηβών ήταν ότι αποτελείτο κυρίως από 150 ζευγάρια εραστών. Δηλαδή, αντίθετα με την προκατάληψη αιώνων αναφορικά με τις ανδρικές αδυναμίες, πώς 300 πολεμιστές επέδειξαν ξακουστή ανδρεία (και υπέμειναν μαρτυρικό θάνατο από τους Μακεδόνες ιππείς, που είχαν το πλεονέκτημα), παρά το ότι υπήρξαν με την σημερινή κατηγοριοποίηση "ομοφυλόφιλοι". Ή ίσως εξ αιτίας αυτού.

Η ταινία σε εξαιρετικό μοντάζ του παραγωγού Γιούρι Αβέρωφ και σενάριο των Ρέας Αποστολίδη, Γιούρι Αβέρωφ και Danielle Proskar ήταν κατά κάποιον τρόπο το δεύτερο πολύτιμο επεισόδιο της εμβληματικής έκθεσης "Χαιρώνεια" πέρυσι στο Κυκλαδικό Μουσείο.

Έγινε χθες σε ένα ασφυκτικά γεμάτο, από συγγραφείς, εκδότες και κυρίως αναγνώστες, Μουσείο Μπενάκη η τελετή απονομής των Λογοτεχνικών Βραβείων 2025.

Απονεμήθηκαν πρώτα τα τιμητικά βραβεία:

ΜΕΓΑΛΟ ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ

Βρασίδας Καραλής

Οι Στωικοί* φιλόσοφοι αποτελούν σήμερα μια παγκόσμια μόδα. Ο Επίκτητος, ο Μάρκος Αυρήλιος και ο Σενέκας διαβάζονται πλέον περισσότερο από τον Πλάτωνα και σίγουρα περισσότερο από τον Αριστοτέλη. Καμία άλλη σχολή φιλοσοφίας της αρχαιότητας δεν έχει παρόμοια τύχη.

Η δημοφιλία των Στωικών δεν είναι παράλογη. Τα κείμενα που έχουν φτάσει στα χέρια μας ανήκουν στην ύστερη περίοδο του στωικισμού, όπως αναπτύχθηκε στη διάρκεια των ρωμαϊκών χρόνων. Σε αντίθεση με τους ιδρυτές της Στοάς (τον Ζήνωνα, τον Κλεάνθη, τον Χρύσιππο), που είχαν δώσει μεγάλη έμφαση στη Λογική και στη Φυσική, οι ύστεροι Στωικοί ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με την Ηθική.

Σπύρος Τσάμης. Η 19χρονη φοιτήτρια Νάγια Βενιαμίν, σκόρερ του δεύτερου γκολ της κυπελλούχου ΑΕΚ στον βουβό, μα και τόσο θορυβώδη(!) τελικό ποδοσφαίρου Γυναικών, απαντάει στις προκαταλήψεις και προτρέπει: «Μάθετε από εμάς».

Εντός της νεοελληνικής παρακμής -και- με κριτήριο την παρατεινόμενη μάχη των γυναικών για χειραφέτηση, πόσο μάλλον τις αλλεπάλληλες γυναικοκτονίες, ευνόητο είναι να αποκαλέσουμε «Καλλιπάτειρα» ή «Καλλιρρόη Παρέν» τη 19χρονη παίκτρια ποδοσφαίρου της ΑΕΚ Νάγια Βενιαμίν, νταμπλούχο Ελλάδας εδώ και μία εβδομάδα.

Γρηγόρης Κεντητός. Ήταν 1958, μόλις η τρίτη φορά που διοργανωνόταν ο διαγωνισμός της Eurovision. Στο στούντιο AVRO του Χίλφερσουμ της Ολλανδίας, ένας νεαρός άντρας βγήκε στη σκηνή και άρχισε να τραγουδά κάτι ακατανόητο. “Volare, oh oh… Cantare, oh oh oh oh…”. Στιγμιαία, το κοινό πάγωσε. Ο Domenico Modugno δεν κρατούσε απλώς ένα μικρόφωνο. Κρατούσε την αρχή ενός θρύλου.

Το τραγούδι λεγόταν Nel blu, dipinto di blu. Είχε γραφτεί λίγους μήνες πριν, σχεδόν τυχαία, και μιλούσε για έναν άνθρωπο που ένιωθε ότι πετούσε στον ουρανό, μέσα στο μπλε του ονείρου. Μια ψυχεδέλεια πριν από την εποχή της, μια pop μελωδία πριν καν υπάρξει όρος για να την περιγράψει. Ο Modugno ( Polignano, 1928 - Lampedusa e Linosa, 1994)  σηκώθηκε από το σκαμνί, άνοιξε τα χέρια του σαν να πετούσε και τραγούδησε με φωνή που δεν έμοιαζε με καμιά άλλη. 

Με ένα διαγωνιστικό τμήμα που είχε γεννήσει μεγάλες προσδοκίες, αλλά τελικά άφησε μία μέτρια επίγευση, η κριτική επιτροπή της Ζιλιέτ Μπινός είχε δύσκολο έργο μπροστά της. Για αυτό και μοιράστηκαν τα βραβεία, αλλά η τελική απόφαση ήταν «και πολιτική, αλλά και απόφαση καρδιάς» όπως δήλωσε η Πρόεδρος.

Οχι, δεν είναι ένα απλό ατύχημα. Είναι μία μεγάλη στιγμή κινηματογραφικά, πολιτικά, κοινωνικά και για την Ιστορία του Φεστιβάλ και για το ιστορικό πλαίσιο του κόσμου μας η θριαμβευτική επιστροφή ενός σκηνοθέτη κατατρεγμένου από το καθεστώς της χώρας του με μία ταινία που μιλά ηχηρά για τον φασισμό και τις συνέπειές του. 

Λίνα Γιάνναρου. Ο Βύρων Νικολαΐδης απευθύνεται στους 30 κορυφαίους ιεροψάλτες που συμμετείχαν στην ηχογράφηση. Οι ψαλμοί τους «ταξίδεψαν» στον χωροχρόνο και ακούστηκαν όπως ακριβώς ακούγονταν για σχεδόν 1.000 χρόνια στον Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας, το κόσμημα που χάρισε ο Ιουστινιανός στην Κωνσταντινούπολη και στην ανθρωπότητα.

 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ. Το πρωί του περασμένου Σαββάτου οι διαβάτες στη συνοικία Μπαλάτ της Κωνσταντινούπολης άκουσαν τον ψίθυρο της Αγίας Σοφίας.

Ποιοι, λοιπόν; Εμείς — καμιά εκατοστή Πειραιώτες και Πειραιώτισσες — που σώσαμε το «Χάι-Λάιφ»,  το 2023 από την καταστροφή.

Όσες και όσοι κινητοποιήθηκαν, «μπούκαραν» το καλοκαίρι του 2022 στο εργοτάξιο και σταμάτησαν την τελευταία στιγμή τις μπουλντόζες. Υπέγραψαν κείμενα, ακύρωσαν τις παράνομες οικοδομικές άδειες, οργάνωσαν εκδηλώσεις, δημοσίευσαν άρθρα και τεχνικές εκθέσεις, παρενέβησαν στο Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά, προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και έπραξαν ό,τι όφειλαν να είχαν πράξει άλλοι — οι θεσμικοί θεματοφύλακες των μνημείων — αλλά δεν το έπραξαν.

Οι κριτικές επιτρπές για τα Λογοτεχνικά Βραβεία του Αναγνώστη 2025 (της εκδοτικής παραγωγής 2024) δίνουν στη δημοσιότητα τις Μικρές Λίστες των υποψηφίων για βράβευση βιβλίων.

Η τελετή απονομής των Βραβείων θα γίνει την Τρίτη στις 10 Ιουνίου στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138). Στην ίδια τελετή θα απονεμηθούν το Μεγάλο Τιμητικό Βραβείο, το Βραβείο Νίκου Θέμελη και το Βραβειο Καλλιτεχνικού Σχεδιασμού και Τυποτεχνίας.

MΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤA