Σάββατο, 28 Οκτωβρίου 2017 17:22

Τα επτά φρικιά από τον Αλλόκοτο Ελληνισμό του Νικήτα Σινιόσογλου

Επιλέγων ή Συντάκτης 
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)

kathim17Εκεί γύρω στα Χριστούγεννα έκανα ένα δώρο στον εαυτό μου. Αγόρασα με σκοπό να διαβάσω το βιβλίο του Νικήτα Σινιόσογλου "Αλλόκοτος ελληνισμός" ( Κίχλη). Τώρα τι σόι δώρο ήταν αυτό που στο τσακ έφτασα πολλές φορές να το παρατήσω εξ αιτίας που με δυσκόλευε. Αυτό που με έκανε να επιμένω ήταν ότι δεν το βαριόμουνα. Τι με δυσκόλευε; Κατ'αρχάς οι άγνωστές μου λέξεις του, που αρκετές φορές με έστειλαν στο λεξικό. Αρνητικό ήταν επίσης το γεγονός ότι με πετούσε έξω κάθε φορά που συναντούσα τα ουκ ολίγα αμετάφραστα αποσπάσματα από αρχαίους συγγραφείς που υπήρχαν σ'αυτό το δοκίμιο - για μια ακόμα φορά συχτίρισα τον εαυτό μου που δεν έμαθα αρχαία τότε που μπορούσα.

 

Το μεγάλο μειονέκτημά του κατ'εμέ ήταν πως ήταν γραμμένο με έναν αυστηρά ακαδημαϊκό τρόπο. Απευθυνόταν κατά βάση στο συνάφι του. Ένα άλλο πλην ήταν που μου δημιούργησε την αίσθηση ότι σε ορισμένα σημεία φλυαρούσε, επαναλαμβανόταν. Ένα βιβλίο λοιπόν, ας το πούμε δωματίου, που δεν ανέπνεε.

Παρόλα αυτά όταν το τέλειωσα συμφώνησα με τον εαυτό μου πως θα παρακολουθήσω τα επόμενα βήματα του συγγραφέα, θα τον έχω στα υπόψη μου. Με λίγα λόγια με κέρδισε. Κι αυτό διότι με έναν ενδιαφέρον πλάγιο τρόπο μου άνοιξε ένα παράθυρο σε έναν δικό μας κόσμο που σχεδόν τον αγνοούσα. Ένα κόσμο που οι ζωές και οι ιδέες των εφτά ηρώων του φιλοτέχνησαν ένα τοπίο που είχε την παράξενη ομορφιά ανθρώπων των άκρων. Ανθρώπων που με τις επιλογές τους πέτυχαν ο βίος τους να κάνει γκελ με τις ιδέες τους. Τις παράδοξες και ακραίες, που όμως μέσα από υπόγειες διαδρομές και τη συνδρομή του συγγραφέα ένιωσα ότι κάποιο νόημα έχουν για μένα σήμερα. Και τι ωραία που στο τέλος προέκυψε ότι ήταν ένα χριστουγεννιάτικο δώρο που πράγματι άξιζε. 

Πατώντας  εδώ   θα σας εμφανιστεί μία συνέντευξη που παραχώρησε ο Σινιόσογλου στον Αντώνη Παγκράτη και δημοσιεύτηκε στις 23.10 στην Καθημερινή με τον τίτλο " Πλέον η επανάσταση είναι προσωπική". 

Πατώντας  εδώ   θα σας εμφανιστεί μία σελίδα από τη βιβλιονέτ που έχει το σημείωμα του οπισθόφυλλου του βιβλίου του και 11 κριτικές παρουσιάσεις που γράφτηκαν γι'αυτό. 

Ο Νικήτας Σινιόσογλου σπούδασε Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Μονάχου και Κέμπριτζ (PhD). Διετέλεσε British Academy Postdoctoral Fellow στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ (2008-2011) και Leverhulme Trust Early Career Fellow στο King's College London (2011-2013). Έχει διδάξει σε βρετανικά πανεπιστήμια και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (τμήμα ΜΙΘΕ, τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Δίοικησης). Είναι εντεταλμένος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών). 

Βιβλία: "Radical Platonism in Byzantium: Illumination and Utopia in Gemistos Plethon" (Cambridge University Press 2011), "Plato and Theodoret: The Christian Appropriation of Platonic Philosophy and the Hellenic Intellectual Resistance" (Cambridge University Press 2008). Δοκίμια και αφηγηματικά του κείμενα δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Athens Review of Books, Νέα Εστία, Δευκαλίων, Μανδραγόρας, Οδός Πανός, (Δε)κατα.

Και για αυτούς που έχουν τη διάθεση να πάρουν μία ιδέα περί τίνος πρόκειται, αντιγράψαμε την αρχή, το τέλος και λίγο από το μέσον του Επιμέτρου (20 σελίδες) που υπάρχει στο βιβλίο με τον τίτλο "Θέσεις για την ανοικειότητα των ιδεών". 

Ποια η σημασία των ελασσόνων διανοητών, όσοι αφιερώθηκαν σε ιδέες παράκαιρες, και τι συμβαίνει στα ακρότατα όρια

της νεολληνικής ιστορίας των ιδεών; Τι κάνει μια ιδέα αλλόκοτη;

Σπάνια εγείρονται τα ερωτήματα αυτά. Ενστιχτωδώς νιώθουμε, ασφαλείς, όταν βλέπουμε τους πολλούς να συμφωνούν, παρά αν τύχει να βρεθούμε αντιμέτωποι με το σωκρατικόν άτοπον ενός μόνο προσώπου. Τις πλέον κρίσιμες στιγμές οι έξυπνοι άνθρωποι απεχθάνονται να σκέφτονται μόνοι, ομαδόν τροποποιούν τον ως τούδε τρόπον σκέψης προκειμένου να αντινετωπίσουν από κοινού ό, τι απειλεί την αυτοσυντήρηση ενός εκάστου. Ο φόβος του εμφυλίου διδάσκει ο Χομπς, και οι κάθε λογής συλλογικοί κίνδυνοι επιβάλλουν συμβιβασμούς, άρα προοδευτικά υπαγορεύουν την προσαρμογή, την σύνθεση την συννενόηση. Σε συγκυρίες κατεπείγοντος και ανάγκης, η ορθολογική συναίνεση είναι μια φρόνιμη επιλογή.

Έπειτα η ιστορία των ιδεών δείχνει πως οι σπουδαίες ιδέες είναι εξ αρχής οικείες, είτε πάντως επιβάλλουν την οικειότητά τους, γίνονται κτήμα και τόπος των πολλών, έστω κι αν έμοιαζαν δυσνόητες κι απόμακρες αρχικά. Εύλογα κανείς ζητεί το μέσον, κατά τη διατύπωση του Αριστοτέλη, και τούτο εντέλει αιρείται αποφεύγοντας την υπερβολή και την έλλειψιν. Στο μέσον η επιτυχία και η επιβίωση μοιάζουν πιο εγγυημένες. Αναζητούμε ένα χαμένο κέντρο, και αποφεύγουμε τα άκρα. 

......................................................................................................................................................................................................

 Η πρωτοπορία είναι τότε εξίσου ανάδρομη. Ειδικά στην ελληνική περίπτωση αναδεικνύεται η εξής ιδιαιτερότητα: η πρωτοπορία εξικνείται ως το μέλλον, αλλά συνάμα και ως το παρελθόν. Κυριακός, Πλήθων, Μάρουλλος, αλλά και Παμπλέκης, Καΐρης, Σοφιανόπουλος και Συμωνίδης αντλούν από τη διαχρονική σύγκρουση ελληνισμού και χριστιανισμού, εμπλέκονται σε μία συναισθηματικά φορτισμένη αναμόχλευση παγανιστικών και χριστιανικών αντιθέσεων που έμειναν ιστορικά ακατάληκτες. Μήτε ένα από τα επτά αλχημικά αυτά πειράματα δεν πέτυχε να κοινοποιηθεί, να πείσει και να αγκιστρωθεί κάπως στο παρόν.Από τον παγανιστικό ουτοπισμό του Πλήθωνα ως τον ψευδολογημένο ελληνοχριστιανισμό του Σιμωνίδη έχουμε να κάνουμε με φευγαλέα, όσο και ολοζώντανα χιμαιρικά παιχνιδίσματα με το παρελθόν και τους άλλους.

Η εμπειρία του αλλόκοτου υπενθυμίζει ότι κάτι πάντα αντιστέκεται στην κοινωνικά μεσολαβημένη εφαρμογή του λόγου της κοινότητας, ότι ένας σκοτεινός όγκος αναφομοίωτος και ανεπικοινώτητος βρίσκει πάντα τρόπο να εισβάλλει στον ορίζοντα του λόγου της ιστορίας. Ενώπιόν του η στοχαστική φύση απομένει διαρκώς ανικανοποίητη, αλλά και δημιουργική. Αδύνατον η αλλόκοτη σκέψη να γίνει κοινόκτητη καθ'όλου, ενώ είναι διαρκώς μόνον ο εαυτός της, εντέλει αποκλεισμένη στην εαυτότητά της κι ας πασχίζει να τη μεταδώσει, όπως συμβαίνει με τον νιτσεϊκό Ζαρατούστρα. Το αλλόκοτο δεν διαλέγεται παρά σημαίνει. Αλλόκοτο είναι ό,τι αντιστέκεται.

.....................................................................................................................................................................................................

 

Για να γνωρίσει λοιπόν κανείς τη δυναμική του Νεολληνικού Διαφωτισμού οφείλει να εξετάσει το σημείο καμπής, όπου αυτή εκφυλίζεται ή μεταλλάσεται: να γνωρίσει την ακμή του. Η περίπτωση του "ετερόφθαλμου" Παμπλέκη είναι φιλοσοφικά πολύτιμη ακριβώς επειδή αναδεικνύει την απόκρυφη αυτή αξία των έσχατων ορίων της νεοελληνικής ιστορίας της φιλοσοφίας. η βλασφημία του είναι εντελώς διαυγής. Αν κάτι σημαίνει, είναι ότι στην οριακή εκδοχή τους οι ιδέες αποκαλύπτουν πειραματικά την ακμήν που διατηρούσαν δυνάμει προηγουμένως, τον ακροτελεύτιο αναβαθμό έντασης που μπορούσαν να φτάσουν στο περιβάλλον τους προτού εκκινήσει η εκφυλιστική διαδικασία δαρβινικής προσαρμογής και αλλοίωσής τους. Ο ελλάσων Παμπλέκης δίνει κριτήρια για την εκτίμηση του μείζονος Κοραή και όχι τανάπαλιν. 

Έπειτα, ένας αθέατος διανοητικός ομφάλιος λώρος εξακολουθεί να συνδέει τη μεθόριο των ιδεών με το όποιο κέντρο. Ο

Διαφωτισμός του Βολταίρου τροφοδοτήθηκε από παλαιότερα ριζοσπαστικά εγχειρήματα, όπως άλλωστε συνέβη με την

μετριοπαθή γραμμή του Κοραή. Κάθε μετριοπαθής, υποτίθεται, ορθοδοξία είναι απόληξη προηγούμενων

ριζοσπαστικότερων κινήσεων. Και οι ιδέες που αρχικά παραγκωνίζονται στο περιθώριο της ιστορίας των ιδεών συχνά

μετασχηματίζονται κατόπιν και αλλάζουν μορφή. Για παράδειγμα η φυγόκεντρη πορεία του ουτοπιστή Πλήθωνα ενδέχεται

να προοικονομεί πραγματικές αλλεγές στο προσκήνιο της ιστορίας, όσες συνήθως αφελώς συνδέουμε με πολύ πιο ήπιες,

συλλογικές και συγκροτημένες διαδικασίες. Εννοώ τη βαθύτερη συνάφεια του προσωπικού ουτοπικού σχίσματος με μιαν

αναδυόμενη νεοελληνική εθνοτική ταυτότητα αδιανόητη στα βυζαντινά συμφραζόμενα. Παράδειγμα δεύτερο:το επίθετο

"νεοελληνικός", λέξη πια κορεσμένη από την υπερβολική χρήση, υπήρξε λίγο πολύ καινοτομία του εκ πεποιθήσεως

αλλόκοτου Παναγιώτη Σοφιανόπουλου.  Ό, τι μετριοπαθώς νομίζουμε πως είμαστε έλκει εν μέρει την καταγωγή του από τη

λησμονημένη οριακότητα κάποιων άλλων.      

 

 

Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 29 Δεκεμβρίου 2017 03:23
Λάκης Ιγνατιάδης

Ραβδοσκοπία ατζαμή

Προσθήκη νέου σχολίου

Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση