Από αυτούς που έχουν άποψη κάπως σταθερή, δηλαδή σε διαρκή αλληλοεπίδραση με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της κάθε εποχής, άποψη για το αν αλλάζουν ή όχι τα πράματα στην κοινωνία και γενικότερα στον κόσμο, αρκετοί από αυτούς που άμεσα ή έμμεσα έχω γνωρίσει υποστηρίζουν με την στάση τους, τα λόγια και τις πράξεις τους ότι στην ουσία τίποτα και ποτέ δεν αλλάζει. Το σύστημα και οι άνθρωποι παραμένουν αμετάβλητοι μέσα στους αιώνες, εκτός κι αν γίνει καμία στραβή και γίνει κάτι σαν επανάσταση. Στην εξέλιξή της όμως είναι νόμος ότι ένα νέο σύστημα θα φτιαχτεί πουΈχω συναντήσει επίσης και αρκετούς άλλους που νομίζω ότι μοιάζουμε. Είναι αυτοί που θεωρούν ότι ανάλογα τη φάση υπάρχουν κάποια πράματα που άνθρωποι, κινήματα και πολιτικές δυνάμεις τα αλλάζουν προς αυτό που θεωρούν καλύτερο για την ικανοποίηση των αναγκών τους και των επιθυμιών τους. Συνήθως αυτό συμβαίνει σε διαφορετικά πεδία και χώρους με διαφορετικούς ρυθμούς και εντάσεις. Είναι διαπιστωμένο επίσης πως η όποια αλλαγή ποτέ δεν παγιώνεται εξ ολοκλήρου στην κοινωνία, στις συνειδήσεις των πολιτών, στην νοοτροπία τους και στις σχέσεις τους. Το παιχνίδι είναι πάντα ανοιχτό και εξαρτάται η εξέλιξή του από το συνδυασμό πολλών παραγόντων το πρόσκαιρο και εύθραυστο κάθε φορά αποτέλεσμα. Ένα βασικός παράγοντας αλλαγών πάντα είναι κάποια ιδιόμορφα πρόσωπα που έστω και για λίγο γίνονται ένα με τα συμφέροντά τους, τις ιδέες τους και τους πόθους τους, εκφράζοντας έτσι έναν κόσμο που πείθεται από αυτά που υποστηρίζουν. Ο στίχος του Ελύτη "για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή...." εκφράζει αυτόν τον αισιόδοξο κόσμο που θεωρεί ότι είναι δυνατές οι αλλαγές του κόσμου.
Μία περίπτωση που από όσα διαβάσαμε καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι είναι μία κίνηση που ενδέχεται να προκαλέσει μικρές θετικές αλλαγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η δημιουργία της θέσης Ευρωπαία/ος Εισαγγελέα και η εκλογή σ'αυτή τη θέση της Ρουμάνας Λάουρας Κοντρούτσα Κοβέσι. Η Κοβέσι παραχώρησε μία συνέντευξη στην Μαρία Ψαρά όπου όσοι τη διαβάσουν θα πάρουν μία ιδέα σε τι θεό πιστεύει και σε τι ελπίζει για το ρόλο που καλείται να παίξει σ'αυτήν την νέα θέση.
Μαρία Ψαρά. Πέρασε από σαράντα κύματα. Οχι μόνο ως επικεφαλής της υπηρεσίας κατά της διαφθοράς στη χώρα της τη Ρουμανία, αλλά και μετά, όταν αναδείχθηκε η πρώτη Ευρωπαία Εισαγγελέας. Παρά τις αντιρρήσεις του Βουκουρεστίου, αλλά και τον σκληρό ανταγωνισμό από τους πολύπειρους συνυποψηφίους της, η Λάουρα Κοντρούτσα Κόβεσι (Laura Codruţa Kövesi) εξελέγη τελικά στον ανώτατο εισαγγελικό θώκο της Ευρώπης τον Σεπτέμβριο του 2019. Και μόλις προχθές, 21 μήνες μετά, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (European Public Prosecutor’s Office-EPPO) ξεκίνησε επιτέλους να λειτουργεί!
Ο EPPO είναι ένας νέος υπερεθνικός θεσμός, με έδρα το Λουξεμβούργο, στον οποίο συμμετέχουν 22 χώρες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Πέντε χώρες ( Ουγγαρία, Πολωνία, Ιρλανδία, Δανία, Σουηδία) έχουν επιλέξει να μη λάβουν μέρος – αν και με κάποιες έχουν ήδη βρεθεί άλλες φόρμουλες συνεργασίας. Ωστόσο, άλλες που τυπικά συμμετέχουν, όπως η Σλοβενία, δημιουργούν μόνο προβλήματα – το τελευταίο «επεισόδιο» είναι ότι ο Σλοβένος πρωθυπουργός αρνείται να διορίσει τους δύο εισαγγελείς που έχουν εκλεγεί.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ύστερα από μάχη, η Κομισιόν διέθεσε τελικά έναν γενναίο προϋπολογισμό (περίπου 45 εκατ. ευρώ) για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, αλλά δεν της έδωσε το δικαίωμα να προσλαμβάνει ειδικούς συνεργάτες!
«Η Επιτροπή έδωσε 7 εκατ. παραπάνω από αυτά που μας έδινε αρχικά. Κι αναρωτιέμαι γιατί μας τα έδωσαν; Για να αγοράσουμε λουλούδια; Χρειαζόμαστε ακόμα 50 αναλυτές και ειδικούς στην οικονομική έρευνα για να μπορέσουμε να είμαστε αποτελεσματικοί. Αν δεν μας αφήσουν να τους προσλάβουμε, θα τους επιστρέψω τα χρήματα», δηλώνει η Κόβεσι.
Η «Εφημερίδα των Συντακτών» μίλησε με τη γυναίκα που έχει χαρακτηριστεί η «τσαρίνα της Ε.Ε. για την καταπολέμηση της απάτης», στο πλαίσιο μιας συνέντευξης με μικρή ομάδα Ευρωπαίων ανταποκριτών. Κοφτή, σταράτη, ξεκάθαρη, η Κόβεσι εξήγησε τις νέες της αρμοδιότητες, αλλά και τις προκλήσεις που έχει μπροστά της. Βασική αρμοδιότητα είναι η διεξαγωγή ερευνών για απάτες που σχετίζονται με ευρωπαϊκά κονδύλια και τον ΦΠΑ. Ομως η πρώτη και βασική αποστολή της, αναμφίβολα, θα είναι η εποπτεία της δαπάνης των δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης.
Είχε όνειρο να γίνει επαγγελματίας μπασκετμπολίστρια. Και πράγματι, έπαιζε στην εθνική ομάδα Νέων στη Ρουμανία, τερμάτισε μάλιστα δεύτερη στο Πρωτάθλημα Γυναικών FIBA Ευρώπης Κάτω των 16 το 1989. Επηρεασμένη από τον πατέρα της που ήταν εισαγγελέας, σπούδασε Νομική και μετά εξειδικεύτηκε στο ποινικό δίκαιο. Δεν ήταν εύκολο. Το πρώτο πράγμα που άκουσε όταν είπε ότι ήθελε να γίνει εισαγγελέας, έχει πει, ήταν ότι «η εισαγγελία δεν είναι για γυναίκες». Δούλεψε σκληρά και τα κατάφερε.
Στα 33 της, ήταν η νεότερη γενική εισαγγελέας της Ρουμανίας. Το 2013, έγινε επικεφαλής εισαγγελέας κατά της διαφθοράς (DNA λέγεται η υπηρεσία). Σύντομα, θα αποκάλυπτε σκάνδαλα που συγκλόνισαν τη Ρουμανία – έφτασε να ασκήσει δίωξη και σε έναν πρώην πρωθυπουργό! Σε μια δημοσκόπηση επί της θητείας της, το 60% δήλωσε ότι εμπιστεύεται την DNA, ενώ μόνο το 11% το Κοινοβούλιο.
Αυτό –και όχι μόνο– έκανε την Κόβεσι στόχο κατασκοπίας και επιθέσεων στα μέσα ενημέρωσης. «Με κατηγορούσαν ότι επειδή ερευνούσα πολλές υποθέσεις, χαλούσα το όνομα της Ρουμανίας στο εξωτερικό», εξηγεί. «Μια χώρα που δεν έχει υποθέσεις διαφθοράς, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κιόλας. Στόχος του EPPO είναι να φτιάξει το δίκτυο που θα τις αποκαλύψει. Και έχουν επιλεγεί πολύ καλοί εισαγγελείς και στις 22 χώρες».
Πέντε χρόνια έμεινε στην DNA. Aπολύθηκε με εντολή του υπουργού Δικαιοσύνης τον Ιούλιο του 2018 για υπέρβαση εξουσίας. Ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της χώρας. Το κράτος δικαίου ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Οταν έθεσε υποψηφιότητα για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η χώρα της δεν τη στήριξε.
Στη συνέντευξή της, η Κόβεσι αποφεύγει ευθαρσώς να σχολιάσει την πολιτική της Ρουμανίας, αλλά και τα πολιτικά ζητήματα γενικότερα. Τη ρωτάμε τι θα γίνει αν ο EPPO βρει ένοχο έναν πρωθυπουργό ή έναν υπουργό κράτους-μέλους. «Φυσικά και θα ενεργήσουμε», μας απαντά. «Η εισαγγελία θα είναι ανεξάρτητη και θα πρέπει να αποδείξουμε ότι ο νόμος είναι ίσος για όλους. Υπάρχουν προβλέψεις για άρση ασυλίας, έχουμε εργαλεία και θα τα χρησιμοποιήσουμε».
Τη ρωτάμε και πιο ειδικά, για την Ελλάδα. Μέχρι στιγμής δεν έχει κάποια υπόθεση ή καταγγελία, είπε. Και με τη λίστα της «Διεθνούς Διαφάνειας», η οποία ενέταξε την Ελλάδα ανάμεσα σε πέντε χώρες «που δεν αντιμετωπίζουν επαρκώς τη διαφορά»;
«Είναι δύσκολο να συγκρίνεις τη διαφθορά από χώρα σε χώρα. Δεν συγκρίνεις απαραίτητα όμοια πράγματα. Η νομοθεσία είναι διαφορετική, τα διαθέσιμα μέσα ποικίλλουν. Αυτό είναι το σημαντικό με τον EPPO: είναι ένα γραφείο. Σε περίπτωση διασυνοριακής απάτης, το κράτος με τη μεγαλύτερη δυνατότητα θα αναλαμβάνει το πέρας της υπόθεσης. Θα υπάρχει συντονισμός και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα», εξήγησε.
Μόλις λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, η Ευρωπαία Εισαγγελέας έχει ήδη ξεκινήσει να δουλεύει. «Η πρώτη υπόθεση ήρθε από τη Γερμανία. Και την ίδια ημέρα λάβαμε ακόμα τρεις περιπτώσεις από άλλες χώρες», αποκαλύπτει. Η Κόβεσι αναμένει χιλιάδες υποθέσεις απάτης, διαφθοράς με τα ευρωπαϊκά κονδύλια και τον ΦΠΑ, περιπτώσεις ξεπλύματος χρήματος.
Οι Βρυξέλλες γνωρίζουν πολύ καλά τον καθοριστικό ρόλο που αναμένεται να παίξει η εισαγγελία στην επιτήρηση της εφαρμογής του Ταμείου Ανάκαμψης. Η ταχύτητα που απαιτεί η ανάκαμψη από την πανδημία μπορεί να ανοίξει την όρεξη στους κακόβουλους. Επίσης, ο μηχανισμός αιρεσιμότητας των ευρωπαϊκών κονδυλίων του Ταμείου συνδέεται με την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, κάτι που επίσης θα επιβλέπει η Κόβεσι.
Η ίδια ξέρει ότι δεν μπορεί να αναμένει άμεσα αποτελέσματα. «Ακόμα και αν έχουμε κάποιο κατηγορητήριο σύντομα, μπορεί να χρειαστούν ένα ή δύο χρόνια μέχρι να έχουμε οριστικές καταδίκες στο δικαστήριο. Αλλά έχουμε αποφασιστικότητα για να κάνουμε τη δουλειά. Ελπίζω ότι θα έχουμε τα πρώτα αξιόπιστα αποτελέσματα πολύ σύντομα», τονίζει.
Εν αναμονή οι δύο Ελληνες εισαγγελείς
«Δεν υπάρχει ακόμη απόφαση για τους δύο Ελληνες εισαγγελείς που εκκρεμεί ο διορισμός τους». Ρωτήσαμε και για την καθυστέρηση που καταγράφεται σχετικά με την ανάδειξη των δύο από τους εφτά Ελληνες εισαγγελείς εφετών που επελέγησαν από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του Αρείου Πάγου.
Σύμφωνα με το γραφείο της Ευρωπαίας Εισαγγελέα, «έχουμε συνάψει συμφωνία με την Ελλάδα για εφτά Ευρωπαίους εντεταλμένους εισαγγελείς. Πρόσφατα, λάβαμε από το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης εφτά υποψηφίους. Η διαδικασία είναι ότι όλοι οι υποψήφιοι αξιολογούνται εσωτερικά από τον Ευρωπαίο Γενικό Εισαγγελέα και στη συνέχεια διορίζονται από το Σώμα μας. Οι πέντε έχουν ήδη διοριστεί, ενώ για τους δύο η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Επομένως, δεν υπάρχει ακόμη καμία απόφαση. Μόλις υπάρξει, θα τη δημοσιοποιήσουμε», μας είπαν.
