Δοκίμιο - στοχασμοί (44)
Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τους αφανείς. Οι απαρατήρητοι απαραίτητοι είναι εξαιρετικοί και δεν μας χρωστούν
Συντάκτης Φώτης Νυχτολέας
Η πανδημία λειτούργησε συσπειρωτικά. Η συνοχή και η αλληλεγγύη είναι οι αξίες που τέθηκαν σε εφαρμογή και ο αδιανόητα υψηλός αριθμός εθελοντών για το εμβόλιο, η απόδειξη. Λειτούργησε όμως και αποξενωτικά, σαν ένας προβολέας που έκανε ευκρινείς όλες τις ανισότητες. Ο Michael J. Sandel, πολιτικός φιλόσοφος – καθηγητής του Xάρβαρντ, στο «Τι δεν μπορεί να αγοράσει το χρήμα» (εκδ. Πόλις) θα μπορούσε κάλλιστα να προσθέσει ένα κεφάλαιο για την πανδημία. Μπορεί η αρρώστια, όπως όλες, να είναι αμερόληπτη και ο φόβος να μην κάνει διακρίσεις, η αναγκαστική νοσηλεία όμως μέσα από το κρατικό σύστημα υγείας άλλαξε τους κανόνες. Παρατήρησα ότι οι πιο προνομιούχοι επέδειξαν μεγάλο ζήλο στην πρώτη φάση του ιού. Βοηθήθηκαν από τη δυνατότητα της εργασίας από το σπίτι, την ευρυχωρία των τετραγωνικών, ένα ισχυρότερο σύστημα υποστήριξης και τις διανομές κατ’ οίκον, που έφταναν παραδόξως στην ώρα τους.
Κωστής Παπαγιώργης: Η καταγωγή της φράσης «της πουτ... το κάγκελο»
Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Και για την καταγωγή ορισμένων άλλων φράσεων που έχουν γίνει λαϊκές ντίβες.
Αφιερωμένο στο Φάνη μας, που όλα αυτά τα παιχνίδια σχετικά με τις λέξεις και τις φράσεις πολύ του αρέσουν ιδιαίτερα συνοδεία παρεούλας και κρασιού.
Όλοι ψιλοϋποφέρουμε καθημερινά λέγοντας κουβέντες που είναι λαϊκές ντίβες αλλά, φευ, δεν μας κάνουν τη χάρη να ξέρουμε την ιστορία τους. Τα λεξικά - τι να κάνουν κι αυτά; - βοηθάνε όσο μπορούν: ετυμολογούν, παρετυμολογούν, ανατρέχουν σε παλιές εποχές, σπάνε το κεφάλι τους για να μας κάνουν εξυπνότερους. Είναι γνωστή η κατάπληξη που νιώθει ο συνομιλητής όταν λέει «κάνανε ντου», για παράδειγμα, και τον σταματάς για να τον ρωτήσεις: ξέρεις τι σημαίνει αυτή η λέξη; Ο μοντέρνος γλωσσολόγος θεωρεί τη διακοπή του ομιλητή αθέμιτη. Η λέξη σημαίνει αυτό που έχει αποφασίσει η ομιλούσα κοινότητα, η ιστορία της είναι άλλο πράγμα. Εντούτοις κάθε λεκτικό παρελθόν στήνει μικρή γιορτή.
Η σεξουαλική βία στην εποχή του #MeToo, της Joanna Bourke
Συντάκτρια Ράνια Ροκιά
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έρχεται μέσα στις φωνές που υψώθηκαν το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα για να καταγγείλουν βιασμούς, κακοποιήσεις και παρενοχλήσεις.
Με αυτή την αφορμή, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, ενώνοντας τη φωνή του με το φεμινιστικό κίνημα και όσες/όσους σηματοδοτούν σε όλους τους τόνους προς τα θύματα της σεξουαλικής βίας ότι #ΔενΕίσαιΜόνη, δημοσιεύει το άρθρο της βραβευμένης Joanna Bourke, καθηγήτριας Ιστορίας στο κολλέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, με τίτλο Η σεξουαλική βία στην εποχή του #MeToo.
Σ.Δ. Ιδιαίτερα στις ταινίες, που μαζί με τα τραγούδια έχουν τις πιο ευαίσθητες κεραίες για τους αέρηδες που φυσούν στις κοινωνίες, το θέμα της απουσίας μιας ηθικής στην εποχή μας γίνεται το θέμα τους. Ή να το πω πιο αισιόδοξα, η αναζήτηση νέων αξιών και κανόνων που θα κωδικοποιούν την υπό διαμόρφωση νέα ηθική του κόσμου. Αυτό που αισθάνομαι να κυριαρχεί είναι οι συμπεριφορές των πολλών που δεν λογαριάζουν καθόλου τις επιπτώσεις που θα έχουν οι πράξεις τους στον περίγυρό τους και το εγώ και οι δικοί μου να'μαστε καλά κι όλα τ'άλλα δεν πα' να γίνουν τσιμέντο, είναι το στίγμα της εποχής που προσλαμβάναμε εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες. Αυτοί που βάζουν θέματα ηθικής με τις πράξεις τους (όχι φυσικά απαραίτητα θρησκευτικής) χαρακτηρίζονται από τους πολλούς ως ούφο.
Mαριάννα Kορομηλά, με τέτοιο φεγγάρι το μυαλό βολτάρει …
Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Κάτι έψαχνα σχετικά με τον «Οθέλλο». Οι ειδικοί θεωρούν ότι ο Σαίξπηρ τον έγραψε το 1603 (τη χρονιά του θανάτου της φοβερής Παρθένου Ελισάβετ Α΄, που βασίλευσε από το 1558 μέχρι το 1603), αλλά το έργο αναφέρεται για πρώτη φορά το 1604. Λοιπόν, την επόμενη χρονιά, τον Ιανουάριο του 1605, ο Θερβάντες εξέδωσε τον «Δον Κιχώτη». Η ανάγκη να βγεις έξω από το σπίτι. Του Κωστή Παπαγιώργη
Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Η ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ διανομή πίτσας, καθώς λέγεται, ήταν πατέντα των μαφιόζων σε Ιταλία και ΗΠΑ. Οι παράνομοι, καταζητούμενοι ή απλώς ύποπτοι δεν πρέπει να εκτίθενται σε κοινή θέα - πιτσαρίες και εστιατόρια. Όντας σε κοινή θέα μπορεί να γίνεις και κοινός στόχος των αντιπάλων. Καλύτερα λοιπόν να κρύβεσαι στο σπίτι, να τρως φαγητό που σερβίρεται μέσα σε χαρτόνι, παρά να σε σημαδεύουν στα καλά καθούμενα. Όλοι θυμόμαστε στα έργα της μαφίας τις εκτελέσεις που γίνονται πίσω από τα παραβάν «φιλικών» εστιατορίων· ο μαφιόζος είναι άνθρωπος του δρόμου, της τράκας και της γαλαρίας, σπίτι του τι να κάνει; Βγαίνει με προφυλάξεις, πηγαίνει να συναντήσει τους συνενόχους του σε δικά τους φαγάδικα - εκεί ακριβώς του κλέβουν τον χρόνο με μια πιστολιά.
Ο χάρτης της Ελλάδας θυμίζει ένα μεγάλο ΤΑΟ, της Όλγκας Τοκαρτσούκ
Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Αν κοιτάξει κανείς με προσοχή, μπορεί να διακρίνει ένα μεγάλο Τάο*,
από νερό και στεριά.
Σε κανένα σημείο δεν έχει κάποιο στοιχείο το πάνω χέρι
σε σχέση με το άλλο - αγαλιάζονται μεταξύ τους: γη και νερό.
Ο Ισθμός της Κορίνθου είναι αυτό που δίνει πίσω η γη στο νερό
κι η Κρήτη που δίνει το νερό στη γη.
Ωδή στις γυναίκες που παίρνουν τους δρόμους χωρίς κατοικίδιο , της Αργυρώς Μάντογλου
Συντάκτρια Ράνια Ροκιά
Μια γυναίκα, τις μέρες της πανδημίας, φοράει κατάλληλα παπούτσια, κασκόλ, γάντια και μια μάσκα και «παίρνει τους δρόμους». Στον νου της έρχονται σημαντικές ηρωίδες μυθιστορημάτων, οι οποίες βγαίνουν από το σπίτι και με αληθινή αίσθηση ελευθερίας περιφέρονται –συχνά άσκοπα–, και παίρνουν αποφάσεις ζωής.
Εδώ και καιρό είχα την επιθυμία να γράψω ένα κείμενο για τις γυναίκες που «παίρνουν τους δρόμους». Αυτές που βλέπουμε σε κινηματογραφικές ταινίες ή διαβάζουμε σε μυθιστορήματα να περπατούν μόνες στην πόλη ή στην ύπαιθρο, χωρίς ιδιαίτερο λόγο,
Όχι μόνο για μαθηματικούς ή για μητέρες, αλλά για όλους μας
Συντάκτης Φώτης Νυχτολέας
Ο Λιεβ Ποντριάγκιν (Μόσχα, 1908 – 1988) ήταν Σοβιετικός μαθηματικός με σημαντικότατο έργο στα καθαρά και εφαρμοσμένα μαθηματικά. Το σχόλιο, όμως, αφορά τη μητέρα του.
Μαθηματική ιδιοφυία, ο Ποντριάγκιν τυφλώθηκε ολοκληρωτικά από την έκρηξη μιας γκαζιέρας σε ηλικία 14 ετών. Τότε η μητέρα του, Tatyana Andreevna Pontryagina, σήκωσε τα μανίκια και αφιερώθηκε στον γιό της. Ήταν διαρκώς πλάι του στη δύσκολη καθημερινότητά του.
Περίτεχνος διάλογος περί γραφής, του Βασίλη Κάλφα
Συντάκτρια Ελένη Ε. Νανοπούλου
Ο Φαίδρος είναι ο πιο περίτεχνος πλατωνικός διάλογος. Θέμα του μάλιστα είναι η ίδια η «τέχνη των λόγων». Ο Πλάτων παραθέτει τρεις διαφορετικούς λόγους περί έρωτος, έναν γραπτό του ρήτορα Λυσία και δύο προφορικούς του Σωκράτη, και δουλεύει πάνω σε αυτό το υλικό. Ο διάλογος ολοκληρώνεται με τον μύθο της γραφής και τον σχολιασμό του από τους δύο συνομιλητές.