Αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ από τις παραμονές των εκλογών του περασμένου Νοεμβρίου μέχρι τη σημαδιακή 6η Ιανουαρίου 2021, ωστόσο, είναι η ορατή κορυφή του παγόβουνου. Οι ΗΠΑ δεν έφθασαν σ' αυτό το σημείο ούτε από τη μία στιγμή στην άλλη, ούτε χωρίς αιτία. Κάτι συμβαίνει στην αμερικανική κοινωνία (κι όχι μόνο σ' αυτή) κι αυτό δεν συμβαίνει μετά την εκλογή Τραμπ το 2016.

Για την ακρίβεια, ήταν οι οικονομικές-κοινωνικές διαφοροποιήσεις που συντελούνται τα τελευταία 20 χρόνια που διαμόρφωσαν το πολιτικό τοπίο κατά τρόπο που να καταστήσει εφικτή την εκλογή Τραμπ. Πριν 20 χρόνια θα ήταν αδιανόητο ο Σάντερς, ένας σοσιαλιστής από το μικρό και ασήμαντο Βερμόντ, να διεκδικούσε το 2016 επί ίσοις όροις το χρίσμα των Δημοκρατικών από την Χίλαρι Κλίντον. Και βεβαίως θα ήταν αδιανόητο ένας τύπος όπως ο Τραμπ να έπαιρνε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να εκλεγόταν πρόεδρος.

Όχι αμερικανική ιδιοτροπία

Δεν πρόκειται για αμερικανική ιδιοτροπία. Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά πήγασε από την ίδια μήτρα της αντισυστημικής ψήφου που αλλάζει τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση. Τα παραδείγματα είναι αρκετά. Σημασία έχει το γεγονός ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου της φιλελεύθερης κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς αμφισβητείται εντόνως από τους πολίτες.

Τα μικρομεσαία στρώματα, που στρέφουν μαζικά την πλάτη στις παραδοσιακά κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχουν, βεβαίως, προσβληθεί από κάποιον ιδεολογικό ιό που τα ωθεί στα άκρα. Η κύρια αιτία που αμφισβητούν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων είναι ότι αυτή περισσότερο ή λιγότερο ανατρέπει τις σταθερές του βίου τους σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του Δυτικού Κόσμου.

Πρόκειται για τεκτονικές αλλαγές που συνεχίζει να προκαλεί στις δυτικές κοινωνίες η κρίση του 2008 και που τον τελευταίο χρόνο επιδείνωσε η πανδημία. Η οικονομική κρίση, όμως, δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αυθεντικό προϊόν της απληστίας της ολιγαρχίας του χρήματος. Η ανισοκατανομή του πλούτου έχει προσλάβει τρομακτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την New York Times, στη δεκαετία του 1990 το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία του Μπους (2000-08) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία του Ομπάμα εκτοξεύθηκε στο 93%!

Ροκάνισαν το κλαδί που κάθονται

Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα της παγκοσμιοποίησης και εφαρμοστές της ατζέντας του (νεο)φιλελευθερισμού.

 Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που κάθονται. Για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό, αλλά στη συνέχεια ήλθε αναπόφευκτα η λιτότητα. Με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν την οικονομική ανάπτυξη.

Αν και η κοινωνική πολιτική του Ομπάμα μετρίασε την κρίση στις ΗΠΑ, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δυσκολευόταν και εκεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Δεν πρόκειται μόνο για τις μειονότητες και τους παραδοσιακά περιθωριοποιημένους. Η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το "τρένο" μικρομεσαίους νοικοκυραίους και ειδικά την παραδοσιακή λευκή εργατική τάξη της "βαθιάς Αμερικής" που έχει πληγεί καίρια από την αποβιομηχάνιση.

Ο τραμπισμός και ο "βάλτος"

Πατώντας  εδώ  θα εμφανιστεί ολόκληρο το άρθρο του Σταύρου Λυγερού που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα slpress