"Οι άνθρωποι εξαιτίας του διαδικτύου έχουν πάψει να διαβάζουν βιβλία."

Τρίχες. Τριανταδύο χρόνια τώρα στο κουρμπέτι ακούω διαρκώς το ίδιο παράπονο που εξαλλάσσεται συνήθως σε οικτιρμό. Πως οι Έλληνες δεν αφιερώνουν χρόνο στη λογοτεχνία ούτε στη δοκιμιογραφία ούτε στην ιστορία – "αγνοούμε τα ολέθρια σφάλματα του παρελθόντος για αυτό και τα επαναλαμβάνουμε!" Τα υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού αναλαμβάνουν κατά καιρούς εκστρατείες φιλαναγνωσίας, μέχρι στίχους μεγάλων μας ποιητών είχαν κολλήσει προ ετών στα τρόλεϊ. Κανείς μάλλον δεν τσίμπησε, κανείς δεν μυήθηκε έτσι στον Κάλβο ή στον Αναγνωστάκη. 

Η αλήθεια είναι πως στη γαλανόλευκη πατρίδα μας το ποσοστό των συστηματικών αναγνωστών κυμαινόταν ανέκαθεν σε χαμηλά επίπεδα. Μονάχα στον καιρό της αστακομακαρονάδας το πανηγύρι του υπερκαταναλωτισμού είχε παρασύρει και την αγορά του βιβλίου. Τότε κυκλοφορούσε η κάπως υπερβολική φράση "στον δρόμο να βρει πεταμένο ο Καστανιώτης ένα χειρόγραφο, θα το στείλει στο τυπογραφείο". 

Το πιο εκπληκτικό; Συναντάς ανθρώπους που φιλοδοξούν να γίνουν συγγραφείς, που έχουν τελειώσει μάλιστα το πρώτο τους βιβλίο και λαχταρούν να το εκδώσουν κι αν τους ρωτήσεις ποιές είναι οι βάσεις τους, ποιους προγενέστερους τους έχουν μελετήσει, διαπιστώνεις αδιανόητα κενά. Τρομακτικές ελλείψεις. Θέλει να γράψει ο άλλος μυθιστόρημα και δεν έχει μπει στον κόπο να φυλλομετρήσει έστω την "Αργώ" του Θεοτοκά. Ή το "Τρίτο Στεφάνι" του Ταχτσή. (Αναφέρω δυό σπουδαία έργα που είναι γραμμένα στην καθομιλουμένη της σήμερον.)

Παλιά πράγματι διάβαζαν πολύ περισσότερο. Εφημερίδες. Και λαϊκά περιοδικά που δημοσίευαν αισθηματογραφήματα εφάμιλλα των τωρινών, από τα οποία αργότερα ξεπήδησαν τα ραδιοφωνικά σήριαλ και οι τηλεοπτικές σαπουνόπερες. Ιωάννα Μπουκουβάλα Αναγνώστου και πολλές άλλες, στη σκιά της. Η αυθεντική λογοτεχνία -εκείνη που κλονίζει τις βεβαιότητες σου, που σου δείχνει τη ζωή από μια αναπάντεχη οπτική γωνία- ακολουθούσε πάντα ασθμαίνουσα τα εξωραϊστικά, παρηγορητικά αναγνώσματα. Όπου ο έρως πάντοτε τελικά θριαμβεύει και οι "καλοί" κερδίζουν.

 Τα καφενεία -αυτό μάλιστα- έχουν τρωθεί από το διαδίκτυο. Γιατί να ανοίξεις κουβέντα στον πλαϊνό σου, όταν μπορείς να βρεις στα σόσιαλ μίντια όσους βαστάει η όρεξή σου ομοϊδεάτες σου για να σμίξουν τα χνώτα σας και να νοιώσετε πλειοψηφικό ρεύμα; Και "εχθρούς" σου για να τσακωθείτε;

Ασύγκριτα όμως περισσότερο από τα καφενεία από το ακατάπαυστο διαδικτυακό σερφάρισμα κινδυνεύει η ψυχική και η διανοητική μας ισορροπία.

Ένας εξαιρετικός καθηγητής που ευτύχησα να έχω στην εφηβεία μου, ο Φοίβος Κότσαπας, μας επαναλάμβανε το εξής: "Οχτώ ώρες θα κοιμάστε, οχτώ ώρες θα δουλεύετε και από τις οχτώ που περισσεύουν, τις δύο απαραιτήτως θα τις αφιερώνετε στο χάσκινγκ!" "Δηλαδή;" ρωτούσαμε. "Θα χάσκετε. Θα ρεμβάζετε, για να το πω πιο ευγενικά. Θα μυρηκάζετε ό,τι έχει συμβεί μες στην ημέρα. Θα αφαιρείστε και θα φτιάχνετε μες στο κεφάλι σας φανταστικούς διαλόγους όπου θα κατατροπώνετε όποιον σας έχει κάτσει στο στομάχι. Και ερωτικές βεβαίως εξομολογήσεις που θα συγκινούν τη δέσποινα των λογισμών σας… Είναι απολύτως απαραίτητο να αμπαρώνετε καθημερινά τις πόρτες προς τον έξω κόσμο, να κλείνεστε στον εαυτό σας και να βάζετε τα πράγματα σε μια τάξη. Στην προσωπική σας τάξη."

Παλιότερα, οι άνθρωποι αφιέρωναν στο χάσκινγκ τις μετακινήσεις τους με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Εν μέρει και με τα αυτοκίνητά τους. Καθώς και τις ώρες που έκαναν αυτοματοποιημένες εργασίες. Γιατί έπλεκαν οι γιαγιάδες μας; Γιατί μαστόρευαν οι παππούδες μας; Για να μπορούν, κρατώντας το σώμα τους απασχολημένο, να ταξιδεύουν με το μυαλό τους. Εξ ου και αναζωογονούνταν με εκείνες τις "ταπεινές" δραστηριότητες.

Πόσοι σημερινοί κάνουν χάσκινγκ; Ολοένα και λιγότεροι. Ακόμα και όταν τρέχουν, στην ύπαιθρο ή στο γυμναστήριο, φοράνε ακουστικά. Εξαρτώνται από μια αδιάκοπη ροή ήχων και πληροφοριών. Μουσικής και πόντκαστ. Θαρρείς κι αν μείνουν για λίγη ώρα δίχως εξωτερικά ερεθίσματα, απολύτως μόνοι τους, θα καταρρεύσουν. Θα περιέλθουν αν μη τι άλλο σε τεράστια αμηχανία.

Έχουμε πάψει να ακούμε το μέσα μας. Να κουβεντιάζουμε με τον εαυτό μας. Αντιλαλούμε, αντικατοπτρίζουμε ό,τι ξένες πηγές εκπέμπουν. Για αυτό ολοένα και συχνότερα μιλάμε ασύνειδα με δανεικές φράσεις. Φερόμαστε εντελώς προβλέψιμα, λες και μας έχουν εμφυτέψει έναν αλγόριθμο. Νοιώθουμε αισθήματα υπαγορευμένα. Και να το καταλαβαίναμε, δεν θα το παραδεχόμασταν.

Η ζωή χωρίς χάσκινγκ είναι θλιβερή. Απάνθρωπη. Σε βάθος χρόνου και καταστροφική.

Πηγή: capital.g