Τι είναι οι Σούφι; Μία μυστικιστική αίρεση του ισλαμισμού που γεννήθηκε στην σιιτική Περσία και έπιασε ρίζες κι εξαπλώθηκε στην σουνιτική Οθωμανική αυτοκρατορία και προπάντων στη Μικρά Ασία και την ευρύτερη Μακεδονία και Θράκη. Όταν άκουσα την παρουσίαση των Σούφι από την Μαρία Ευθυμίου αναρωτήθηκα γιατί ήμουν τόσο σίγουρος πως αν όπως είμαι τώρα ζούσα εκείνους τους αιώνες στη Μ.Ασία, και Σούφι θα ήμουν. Και το άλλο, η σκέψη που σαν αστραπή πέρασε από το μυαλό μου, ιδού καλέ, η περιρρέουσα των δικών μας ρεμπετών ήταν σούφικη. Για μένα είναι ολοφάνερο ότι ανάμεσα στους Έλληνες Χριστιανούς που ήρθαν από εκείνα τα μέρη το '22 υπήρχαν και αρκετοί που είχαν επηρεαστεί από τους Σούφι, όχι μόνο μουσικά αλλά γενικότερα ως προς τον τρόπο της ζωής τους μέσα από τις παρεΐστικες σχέσεις τους.Σεφαραδίτες ονομάζονται οι Εβραίοι που ήρθαν από τον Ιβηρική χερσόνησο όταν εκδιώχθηκαν απ'αυτήν από τους Ισπανούς μονάρχες Φερδινάνδο και Ισαβέλλα το 1492 και αρκετοί από αυτούς επέλεξαν την Οθωμανική αυτοκρατορία μιας και καλέστηκαν ανοιχτά από τον σουλτάνο Βαζαγήτ. Οι περισσότεροι από αυτούς που επέλεξαν την Οθωμανική αυτοκρατορία εγκαταστάθηκαν στη Θεσ/νίκη και στη Κωνσταντινούπολη, όπου διέπρεψαν ιδιαίτερα στο εμπόριο. Το 1943 οι Ελληνοεβραίοι της Θεσ/νίκης οδηγήθηκαν από τους Ναζί μαζικά στο Άουσβιτς και μόνο 500 από τους 50χιλ. περίπου συμπατριώτες μας επέστρεψαν ζωντανοί από εκείνο το κολαστήριο.
Όσους Βλάχους γνώρισα στη ζωή μου όλους τους εκτίμησα. Μου άρεσε ο τρόπος που παρουσίασε την ιστορία αυτών τους αξιαγάπητων συμπατριωτών μας η Ευθυμίου ανεβάζοντας έτσι κι άλλο την εκτίμησή μου.
Τους Αρβανίτες όλοι τους ξέρουμε, αλλά ακούγοντας την ιστορία τους από την Μαρία Ευθυμίου κατάλαβα ότι ελάχιστα γνωρίζουμε από την ιστορία τους, που είναι τόσο ενδιαφέρουσα ώστε τους πήρα με καλό μάτι, μάλλον γιατί τους θαύμασα και πιο πολύ για το πανίσχυρο ένστιχτο επιβίωσης που έχουν.
Και ποια είναι η Μαρία Ευθυμίου (Λάρισα, 1955); Είναι ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μία συμπολίτισσά μας που αν ποτέ τη συναντήσω στο δρόμο φαντάζομαι ότι θα ξεπεράσω τις ντροπές μου και θα της σφίξω το χέρι λέγοντάς της "σας ευχαριστώ πολύ κα. Ευθυμίου για όσα ξεχωριστά μας προσφέρατε". Και ποια είναι τα ξεχωριστά; Αυτή η δραστήρια λοιπόν συμπατριώτισσά μας, κατάφερε να μου/μας ζωντανέψει την Ιστορία - παγκόσμια και ελληνική- κάνοντάς με να τη ζήσω ως μία ελκυστική περιπέτεια με τις συνέχειές της και τα πολλαπλά νοήματά της, τις ρήξεις της και τα πολλές φορές ολέθρια αδιέξοδά της. Ή με άλλα λόγια, μου άνοιξε τα μάτια για όσα σημαντικά έχουν γίνει από τους ανθρώπους, είτε σαν σύνολα, είτε σαν άτομα μέσα στις χιλιετίες και εδώ και παντού, κι αυτό είναι κάτι που φωτίζει το παρόν με ένα τρόπο έτσι ώστε να έχω τη διάθεση να προσπαθώ να επηρεάζω την γύρω μου κατάσταση, φυσικά στην καλύτερη όσο πατάει η γάτα, και να κάνω σε στιγμές έμπνευσης εκτιμήσεις για το μέλλον. Είναι γεγονός ότι μάζεψα αρκετές απορίες από τα μαθήματά της και είχα αρκετές, ας πούμε αντιρρήσεις, τέτοιες ώστε πολύ θα ήθελα να τα λέγαμε μαζί της όλοι οι αντιρρησίες γύρω από ένα ταβερνήσιο τραπεζάκι όπου θα ρέει το συμφιλιωτικό κόκκινο κρασάκι.
Την Μαρία Ευθυμίου την άκουσα με προσοχή σε αρκετά από τα μαθήματά της στο mathesis, είδα τις τηλεοπτικές εκπομπές της που προβάλλονται από το Κανάλι της Βουλής, με τίτλο "57 μικρά Μαθήματα για έναν μεγάλο κόσμο" καθώς και τη σειρά "Αντέχοντας στον Χρόνο - Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (13ος - 19ος Αιών), 24 μαθήματα", που η κινηματογράφηση των παραδόσεών της έγινε στο Λύκειο Φιλοθέης το 2015-16. Διάβασα και ένα βιβλίο της όπως και διάφορες συνεντεύξεις της και άρθρα της. Να πω επίσης το σημαντικότερο, ότι δηλαδή από το 2006 διδάσκει στο ευρύ κοινό δωρεάν, σχεδόν καθημερινά, σε εσπερινή βάση σε διάφορες αίθουσες, σπαρμένες σε ολόκληρη την Ελλάδα -και σε φυλακές και Κέντρα Απεξάρτησης- κύκλους Παγκόσμιας και Ελληνικής Ιστορίας. Τα μαθήματα αυτά τα έχουν παρακολουθήσει δεκάδες χιλιάδες άτομα. Τέλος, το έτος 2013 τιμήθηκε με το “Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην Β. Ξανθόπουλου–Στ. Πνευματικού”.
Ακολουθούν τα μαθήματά της που πέρα από τις γνώσεις κατάφερε και μου έφτιαξε μια καλή διάθεση για ανθρώπους διαφορετικών καταγωγών και πολιτισμικών επιλογών που έζησαν στον Ελλαδικό χώρο και που ένιωσα ότι με έκαναν να τους δω τρισδιάστατους μέσα από την πορεία τους στους αιώνες. Με άλλα λόγια, μιλάμε για γνώσεις με ζουμί που πιστεύω ότι μας εμπλουτίζουν την ύπαρξη ενισχύοντας τους δεσμούς με τους γύρω μας και φωτίζοντας στο ποιοι είμαστε το από το που κρατάει η σκούφια μας. Κι αυτό είναι κάτι που πάντα έχει μικρή ή μεγάλη σχέση και με το που πάμε.
ΣΟΥΦΙ 1 από το 38' και ΣΟΥΦΙ 2 έως το 22'
ΣΕΦΑΡΑΔΙΤΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ και από το 38' ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ
