Πρόκειται για γυναικεία επανάσταση, όντως;
Ναι. Στο Ιράν, όπως και σε όλες τις ισλαμικές χώρες, ο φεμινισμός είναι το μοναδικό εργαλείο που μπορεί να ασκήσει σοβαρές πιέσεις για εκδημοκράτηση και ορατότητα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αν και δυστυχώς «κατόπιν εορτής» -μετά από γυναικοκτονίες, βιασμούς ή άλλες αισχρές θρησκευτικές τελετουργίες εναντίον γυναικών-, τα φεμινιστικά κινήματα (σκιώδη και κατατρεγμένα)- τις περισσότερες φορές είναι τα μόνα που καταφέρνουν να “συνομιλούν” απευθείας με ανθρωπιστικές οργανώσεις, με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και εν τέλει με τη Δύση, ασχέτως αν τις περισσότερες φορές η παρέμβασή της είναι ελλειμματική και ομιχλώδης.
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν, αφορά μόνο το Ιράν;
Όχι. Απ’ ό,τι όλα δείχνουν αυτή τη φορά και μετά τη γυναικοκτονία της Mahsa Amini, οι συνέπειες θα επηρεάσουν όλον τον μουσουλμανικό κόσμο. Με τον θάνατό της, οι συγκλονιστικές αντιδράσεις γυναικών που κόβουν τα μαλλιά τους και καίνε τα χιτζάμπ, αποκαθηλώνουν τους μύθους περί μαντίλας και φέρνουν τη συζήτηση εκεί που πρέπει: στην αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος. Ο εχθρός δεν είναι η μαντίλα, ειδικά αν κάποια επιθυμεί να τη φοράει (ναι, πολλές γυναίκες του μουσουλμανικού τόξου, μεταξύ των οποίων και ακαδημαϊκοί επιμένουν να τη φορούν και το θέλημά τους πρέπει να είναι τόσο σεβαστό, όσο και εκείνων που δεν θέλουν να τη φορούν).
Ο εχθρός είναι αυτός που υπαγορεύει την επιβολή της μαντίλας σε όσες δεν επιθυμούν τη χρήση της. Όλα τα υπόλοιπα, τα glossy εξώφυλλα σε κοσμικά περιοδικά μόδας, οι πωλήσεις ακριβών φουλαριών οίκων πολυτελείας στο γυναικείο κοινό του αραβικού κόσμου και πάει λέγοντας, δεν ήταν παρά τα δεκανίκια σε μία λειψή αφήγηση του ισλαμικού κράτους. Η οποία αφήγηση μπερδευόταν ακόμα χειρότερα όταν η Δύση αποφάσιζε να «πατάξει» τη μαντίλα (ας θυμηθούμε τα αίσχη που είχαν σημειωθεί με το μπουρκίνι σε παραλίες της πολιτισμένης Γαλλίας, με αστυνομικούς να προσπαθούν να γδύσουν γυναίκες από το μαγιό – μαντίλα, γιατί περί αυτού επρόκειτο, σε δημόσιους χώρους).
Τι διαφορά έχει το Ιράν από άλλες χώρες σε σχέση με τη μαντίλα;
Κατ’ αρχάς, να επισημάνουμε τα διάφορα είδη μαντίλας (δες εδώ) και στη συνέχεια να σημειώσουμε ότι στο Ιράν τόσο η μαντίλα όσο και η γενικευμένη παραβίαση των γυναικείων δικαιωμάτων είναι αποτέλεσμα «άνωθεν επιβολής», συνέπεια μίας συγκεκριμένης γραμμής του κράτους. Όπως και στη Σαουδική Αραβία ή το Αφγανιστάν και άλλες χώρες του ισλαμικού τόξου, η μαντίλα, το χιτζάμπ, το τσαντόρ, η ντουπάτα επιβάλλονται δια νόμου, ο οποίος υποβοηθάται και από τις εκάστοτε θρησκευτικές οργανώσεις και πατριαρχικές αδελφότητες. Υπάρχουν, όμως, και χώρες –κορυφαίο το παράδειγμα της Αλγερίας και παλαιότερα κάποιων περιοχών της Αλβανίας- όπου η κοσμική κυβέρνηση αφήνει αυτά τα χυδαία καθήκοντα στην οικογένεια και συνήθως στα αρσενικά μέλη της: εδώ, η μαντίλα απαιτείται για τις γυναίκες από την πατριαρχικής προέλευσης οικογένεια. Εδώ η “τιμή” είναι θέμα του πατέρα, του αδελφού, του θείου και η κυβέρνηση, ως επίσημη ηγεσία, απλώς κλείνει τα μάτια για να συμβούν όλα τα υπόλοιπα.
Λέμε, δηλαδή, ότι δεν είναι ζήτημα θρησκείας, σωστά;
Ναι. Το πρόβλημα είναι η σκληρή πατριαρχία των χωρών αυτών που μαζί με τις θρησκευτικές επιταγές συνθέτουν ένα κλίμα τρομακτικής καταπίεσης και υφαρπαγής των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ακόμα πιο απλά, τα φεμινιστικά κινήματα σε τέτοιες χώρες δεν εξεγείρονται μόνο εναντίον του θεοκρατικού καθεστώτος, των Νόμων και των εκτελεστικών βραχιόνων τους. Εξεγείρονται εναντίον των αμιγώς πατριαρχικών αντιλήψεων που συστημικά συνεργάζονται με τους εκάστοτε θρησκευτικούς ηγέτες και τις αρχές ασφαλείας.
Ωστόσο, έχουν γίνει προσπάθειες εκκοσμίκευσης;
Οι οποίες πέφτουν στο κενό όταν συναντιούνται με την ταξική διάρθρωση των χωρών αυτών και ακόμη χειρότερα με την οικονομική εξαθλίωση των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων που συναντάται πολύ συχνά σε τέτοιες χώρες, ως συνέπεια εγχώριων αναταραχών ή διεθνών κυρώσεων (σ.σ.: αξίζει κάπου εδώ να υπενθυμιστεί το ποσοστό γάμων ανήλικων κοριτσιών στο Ιράν, που εκτινάχθηκε μέσα στο 2021). Ακόμα πιο απλά: μία γυναίκα της ανώτερης τάξης ενδεχομένως δεν θα συναντήσει εμπόδια στην προσπάθειά της να μορφωθεί και να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αποχωριστεί τη μαντίλα. Μία γυναίκα από τα μεσαία ή μικρομεσαία στρώματα ενδεχομένως δεν θα έχει ποτέ αυτό το προνόμιο. Άλλο παράδειγμα, από την πολιτισμένη Τουρκία: το 2017 υπήρχε μία παράξενη κίνηση σε πανεπιστήμια της χώρας, όπου φοιτήτριες λάμβαναν υποτροφίες, αν δέχονταν να φορούν τη μαντίλα καθ’ όλη της διάρκεια των σπουδών τους…
Γιατί η Δύση στέκεται με τόση αμηχανία μπροστά σε τέτοιου είδους σφαγές;
Πολιτική και εμπορικές συναλλαγές είναι συνήθως η απάντηση στο ερώτημα. Η στάση της Δύσης απέναντι στη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να εξηγήσει και τις χλιαρές τοποθετήσεις κοσμικών ηγετών απέναντι σε εγκλήματα τέτοιου είδους. Με άλλοθι τη σταθερότητα στο εσωτερικό αυτών των χωρών και τις απρόσκοπτες εμπορικές συναλλαγές στο εξωτερικό, αποφεύγονται οι δραστικότερες παρεμβάσεις, ενώ από ειρωνεία της τύχης, η στροφή σε alt right πολιτικές και οι υπερσυντηρητικές αναδιπλώσεις Αμερικής και Ευρώπης (σ.σ.: η εξέλιξη με τις αμβλώσεις στην Αμερική και η ανάδειξη πολιτικών προσώπων όπως η Μελόνι στην Ιταλία και η Λεπέν στη Γαλλία και πάει λέγοντας), σχεδόν πείθουν τις ισλαμικές ηγεσίες ότι βαδίζουν στον… σωστό δρόμο.
Τι να αναμένουμε τις επόμενες ώρες στο Ιράν;
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του ampa όσα ακούγονται για επέμβαση του στρατού δεν έχουν μόνο τη σημασία της καταστολής των διαδηλώσεων. Είναι και προσπάθεια του “προοδευτικού” κομματιού των μουλάδων για να βγει ο στρατός μπροστά -ευελπιστώντας κατά τις ίδιες πληροφορίες σε λιγότερες ακρότητες- καθώς στην παρούσα φάση την καταστολή την έχουν αναλάβει οι Φρουροί της Επανάστασης.
Πηγή: ampa.lifo.gr/gunaikes
