Ένας νεαρός Ολλανδός ανατόμος, ο Regnier de Graaf, ήταν ο πρώτος που απέδειξε ότι σ’ αυτό το σημείο του γυναικείου σώματος παράγονταν ωάρια, προχωρώντας κατ’ αρχάς στην πρώτη νεκροτομή θηλυκών κουνελιών. «Η φύση όταν έφτιαχνε τόσο το θηλυκό όσο και το αρσενικό, είχε το μυαλό της στη δουλειά», είχε γράψει χαρακτηριστικά.
Αλλά τον 19ο αιώνα, η τάση των χειρουργών να αφαιρούν υγιείς ωοθήκες για να θεραπεύσουν «παθήσεις», όπως η υστερία κατέστησε σαφές ότι αυτό το αναπαραγωγικό όργανο του γυναικείου σώματος έκανε πολύ περισσότερο από το να χρησιμεύει απλώς ως σημείο “τοποθέτησης” ωαρίων. Αυτά τα πανίσχυρα όργανα, στην πραγματικότητα υποστήριζαν με περίπλοκο τρόπο την υγεία -σωματική και ψυχική- των γυναικών και το “ξερίζωμά” τους -αναίτια, ανεξήγητα, αντιεπιστημονικά, σχεδόν εκδικητικά- δεν βοηθούσε καθόλου. Αντίθετα, όταν ανακαλύφθηκε η ύπαρξη και η λειτουργία των οιστρογόνων οι επιστήμονες κατάφεραν να κάνουν τη σύνδεση: στο πόσο οι ωοθήκες ήταν τεράστιο κομμάτι της γυναικείας υγείας, της δύναμης των γυναικών, κόμβοι σε έναν περίπλοκο μηχανισμό εγκεφάλου, σώματος και ψυχής.
Το μυστικό κρυβόταν στη ρύθμιση των ορμονών που επηρέαζαν κάθε σημείο του οργανισμού, από τα οστά μέχρι την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Μέχρι να γίνει σαφές ότι η κλειτορίδα παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στην επίτευξη οργασμών, μέχρι να αποδειχθεί και τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι βρίσκεται εκεί μόνο και μόνο για την απόλαυση της ιδιοκτήτριάς της, γενιές ολόκληρες γυναικών θα οδηγούνταν στην απόγνωση ως “ψυχρές”, “ανοργασμικές”, “ανίκανες”, “χαλασμένες”.
Πώς η κλειτορίδα εμπλέκεται με τις ωοθήκες; Πώς ξαναγράφεται η ιστορία των γυναικείων σωμάτων μέσα από αυτά τα δύο διαφορετικών στόχων όργανα;
Η έννοια του «καλαθιού αυγών», του τρόπου, δηλαδή, με τον οποίο οι επιστήμονες αντιμετώπιζαν τις ωοθήκες είναι χαρακτηριστική της αντίληψης που επικρατούσε για αιώνες, ότι, δηλαδή οι γυναίκες είναι απλές παιδομηχανές, κατασκευάστριες μωρών. Ότι αξίζουν όσο βρίσκονται σε ακμή τα όργανα του αναπαραγωγικού τους συστήματος.
Για παράδειγμα, η εμμηνόπαυση συχνά περιγράφεται ως το τέλος των «χρόνων αναπαραγωγής» μιας γυναίκας και το σημείο στο οποίο οι ωοθήκες της «εξασθενούν» ή «εξαντλούνται». Στην πραγματικότητα, τώρα γνωρίζουμε ότι οι ωοθήκες συνεχίζουν να παράγουν ορμόνες ακόμη και μετά από αυτή τη μετάβαση της γυναικείας ζωής. Και, όπως ήταν επόμενο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν βλαστοκύτταρα ωοθηκών σε νέα ωάρια, δημιουργώντας προοπτικές και ελπίδες για νέες θεραπείες γονιμότητας, ορμονικών διαταραχών, κ.α.
Φυσικά, όπως εξηγεί, η Rachel E. Gross, Vagina Obscura: An Anatomical Voyage (μτφ: Σκοτεινός κόλπος: ένα ταξίδι στην ανατομία), οι ρίζες αυτής της προκατάληψης βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, όπου πιστευόταν ότι τις γυναίκες τις κυβερνούν οι ατίθασες μήτρες τους και ότι όσο πιο αργά τεκνοποιούν, τόσο μεγαλύτερο το χάος που κυβερνά τις ψυχές τους..!
Δεν ήταν όμως μόνο η αρχαία Ελλάδα πηγή τέτοιων παρανοϊκών αντιλήψεων. Και σε άλλα μέρη της Ευρώπης η μήτρα ως όργανο είχε αποκτήσει διαστάσεις τερατώδεις, οι άνθρωποι πίστευαν ότι η γυναίκα που καθυστερεί να γίνει μητέρα, αφήνει τη μήτρα της να μεγαλώσει ανεξέλεγκτα και στο τέλος να κάνει κατάληψη στο κορμί της, φέρνοντάς την κοντά στην τρέλα…
Αυτή η ιδέα θα εξελισσόταν τελικά στην έννοια της υστερίας, με τις ρίζες της στην ελληνική λέξη για τη μήτρα, “υστέρα”.
Μόνο που η γυναικεία υγεία δεν παραμύθι ούτε μύθος για ενήλικες. Είναι μια πραγματικότητα, απόλυτη και επιτακτική και οι προκαταλήψεις που φτάνουν από το τότε στο σήμερα έχουν γίνει αφορμή για θανατηφόρα ιατρικά λάθη και διαγνώσεις που αν όχι σκότωσαν, κάποτε ταλαιπώρησαν πολύ και βαθιά τα γυναικεία σώματα.
Για παράδειγμα, η ενδομητρίωση, ως πάθηση, μέχρι τη δεκαετία του ’90 στα ιατρικά εγχειρίδια αναφερόταν ως η ασθένεια που ταλαιπωρεί τις γυναίκες όταν εκείνες καθυστερούν να αποκτήσουν παιδιά ή επιλέγουν να απαρνηθούν τη μητρότητα. Μέχρι σήμερα πολλοί γιατροί συνιστούν… εγκυμοσύνη για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της περιόδου και της εξάλειψης κάποιων μορφών ινομυομάτων..!
Δεν είναι τυχαίο ότι η κλειτορίδα θα εξακολουθούσε να χάνεται και να ανακαλύπτεται ξανά από ανθρώπους της επιστήμης σε όλη την ανατομική ιστορία. Στη δεκαετία του 1990, συχνά παραλειπόταν ή ελαχιστοποιούνταν στα ιατρικά εγχειρίδια, με εικονογραφήσεις που παρέπεμπαν στη βάλανο του πέους, ενώ μέχρι σήμερα αυτό το όργανο αποσιωπάται στην εκπαίδευση των ιατρών και υποβαθμίζεται ο ρόλος του στην υγιή σεξουαλική ζωή των γυναικών.
Η έλλειψη γνώσης μέσα στα χρόνια οδήγησε σε χάος. Η αφαίρεση πυελικού πλέγματος, οι επεμβάσεις ουρήθρας, οι βιοψίες αιδοίου, ακόμη και χειρουργικές επεμβάσεις ισχίου, αλλά και οι συμφύσεις της κλειτορίδας ή οι καρκίνοι του αιδοίου που δεν διαγνώστηκαν ποτέ καταγράφονταν στα ιατρικά χρονικά για δεκαετίες.
Η ιστορία των γυναικείων σωμάτων στις μέρες μας ξαναγράφεται. Αργά και προβληματικά βγαίνουν στο φως οι παρανοήσεις του χθες αναφορικά με τη γυναικεία ανατομία.
Με στοιχεία από τον Guardian
Κάθε σημείο του γυναικείου κορμιού είναι ονοματισμένο από έναν άντρα. Μήπως να το αλλάξουμε; Της Χριστίνας Γαλανοπούλου
