Ο μύθος, η τέχνη και ο κόσμος της ψυχής – αντικείμενο της ψυχανάλυσης- βρίσκονται στο κέντρο της ζωής μας. Άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασύνειδα, άλλοτε με θετικό και άλλοτε με αρνητικό νόημα είναι έννοιες και σφραγίζουν τα αισθήματα τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Μέσα στην καθημερινή γλώσσα, μέσα στα κείμενα των στοχαστών, των δημιουργών και των ψυχαναλυτών, οι έννοιες αυτές αναδεικνύουν τα πολλαπλά και συχνά αντιφατικά νοήματά τους: Ο μύθος σαν ψέμα ή αντιθέτως ως η πιο βαθιά αλήθεια. Η τέχνη ως υπερδομή, επιφαινόμενο και άλλοθι του συστήματος, είτε ως ουσία της ζωής. Η ψυχή ως παθητικό ενεργούμενο της αλλοτρίωσης είτε ως η πηγή και το θεμέλιο της αντίστασης στην καταστροφή και την εκμετάλλευση.
Κυριακή, 3 Απριλίου • Το πρώτο μάθημα που θα γίνει από την καθηγήτρια και συγγραφέα Πέπη Ρηγοπούλου θα ξεκινήσει με μια γενική εισαγωγή στις έννοιες αυτές. Θα προχωρήσει στην παρουσίαση και την ερμηνεία του Νάρκισσου και του Οιδίποδα, δύο μορφών που συνοψίζουν παραδειγματικά μύθο, τέχνη και ψυχανάλυση. Τον Νάρκισσο, μυθική μορφή των μεταμορφώσεων του Οβίδιου, ευρετή της ζωγραφικής για τον Αλμπέρτι και φύλακα της ζωής για τον Φρόυντ. Και τον Οιδίποδα , κυρίαρχο πρόσωπο του αρχαίου δράματος και της Ποιητικής του Αριστοτέλη, αλλά και θεμέλιο της ψυχαναλυτικής θεωρίας και πράξης του Φρόυντ. Προεκτείνοντας ωστόσο την σκέψη αυτή στο πεδίο της σύγχρονης πολιτικής, η Ρηγοπούλου θα αναζητήσει στον Νάρκισσο και τον Οιδίποδα τα μοντέλα από την μια της καταστροφικής πολιτικής του παγκοσμιοποιημένου Ιμπεριαλισμού και από την άλλη των κινημάτων που αντιστέκονται στην επίθεσή του.
Κυριακή, 10 Απριλίου • Την πλευρά του μύθου ως ψευδούς αφήγησης, εργαλείου στη υπηρεσία της παραπληροφόρησης της καθυπόταξης και της λεηλασίας των λαών, θα παρουσιάσουν ο διδάκτωρ και συνεργάτης του Τμήματος ΕΜΜΕ Δημήτρης Παπαχαραλάμπους, η ερευνήτρια Μαίρη Μελανίτη, μάστερ Freie Universitat και ΕΚΠΑ, και η ερευνήτρια Αρχοντούλα Βαρβάκη, μάστερ Τμήματος ΕΜΜΕ και Τμήματος Πολιτικών Επιστημών, ΕΚΠΑ. Πρόκειται για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από μια έρευνα που πραγματοποίησαν στο πλαίσιο του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και που είχε ως αντικείμενο την εικόνα της Ελλάδας στα ξένα ΜΜΕ την εποχή της κρίσης. Ο λόγος για την χρήση ενός επίπεδου και εξουσιαστικού μύθου στις δημοσιογραφικές καμπάνιες εναντίον της χώρας μας, θα περιλάβει τα διάφορα κλισέ περί Ελλήνων (ψεύτες, τεμπέληδες, σεξουαλικά διεστραμμένοι κλπ.), ενώ, παράλληλα, θα γίνει αναφορά με πλούσια παραδείγματα σε μορφές τέχνης όπως η γελοιογραφία που, περιέχοντας και ειρωνικές αναφορές στον αρχαίο ελληνικό μύθο, χρησιμοποιήθηκε σε επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας.
Κυριακή, 17 Απριλίου • Επιστρέφοντας στους μύθους του Ναρκίσσου και του Οιδίποδα η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Κορνηλία Πουλοπούλου θα επιχειρήσει μια νευροβιολογική προσέγγισή τους. Στις μέρες μας η προσέγγιση του μύθου, της τέχνης και γενικότερα της συμβολικής έκφρασης του ανθρώπου έχει εξελιχθεί με τρόπους που ανοίγουν νέους ορίζοντες. Μύθος και τέχνη αντιμετωπίζονται όλο και λιγότερο σαν συμπτώματα, ενώ παράλληλα οι δημιουργοί που ασχολούνται μαζί τους δεν θεωρούνται πια εύκολα ψυχιατρικά περιστατικά . Ανάμεσα στις δραστηριότητες αυτές της ψυχής και την νευροβιολογία αναπτύσσεται ένας αμφίδρομος διάλογος από τον οποίο και οι δύο πλευρές θα κερδίσουν προς όφελος μιας κοινωνίας που χρειάζεται να εμβαθύνει κριτικά και δημιουργικά στη σωστή χρήση των συμβόλων για να θεμελιώσει μια υγιέστερη απελευθερωτική δράση.
Κυριακή, 24 Απριλίου • Το τέταρτο μάθημα από τον συγγραφέα, σκηνοθέτη και καθηγητή Γιάγκο Ανδρεάδη θα επικεντρωθεί στον διονυσιακό μύθο των Βακχών του Ευριπίδη και στο ρόλο που έπαιξε, από το τέλος ήδη της αρχαιότητας, ως θεατρικό εργαλείο κριτικής του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού και του ρατσισμού. Η ψυχανάλυση θα συναντήσει και πάλι την τραγωδία για να δούμε κριτικά την σημερινή προσπάθεια του νεοφιλελευθερισμού ο οποίος επιχειρεί να συντρίψει του κώδικες των λαών που θέλει να εξουσιάσει και τις επικίνδυνες επιπτώσεις της κατάστασης αυτής στην θεατρική, την πολιτισμική και τελικά την πολιτική ζωή της χώρας . Με βάση το βιβλίο του «Ο τραγικός καθρέφτης» και το θεατρικό του έργο «Το τέλος της τραγωδίας» θα αναζητήσει τις πηγές της κακοδαιμονίας των παραστάσεων αρχαίου δράματος στην Ελλάδα την εποχή της κρίσης, και θα προτείνει μια γραμμή αισθητικής, ηθικής και πολιτικής αντίστασης στο θέατρο. |