Η Βισέντε έθεσε επί τάπητος την ιδέα της, πρωτοφανή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, το 2019. Τρία χρόνια αργότερα και μετά από μία συντονισμένη εκστρατεία, η Μαρ Μενόρ γινόταν το πρώτο οικοσύστημα της Ευρώπης στο οποίο αναγνωριζόταν καθεστώς νομικού προσώπου. 

Σήμερα, η Βισέντε τιμήθηκε με το περίβλεπτο περιβαλλοντικό βραβείο Goldman – μια ετήσια διάκριση που απονέμεται σε έξι περιβαλλοντικούς «ηγέτες» πολίτες, έναν σε κάθε ήπειρο, και είναι γνωστή ως «πράσινο Νόμπελ».

Η νομική στρατηγική της 61χρονης, που δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να ενεργούν για λογαριασμό της φύσης, χαιρετίστηκε για τη δημιουργία ενός «σημαντικού νομικού προηγούμενου για τον εκδημοκρατισμό της περιβαλλοντικής προστασίας και την ενίσχυση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών στις οικολογικές εκστρατείες». 

Οικολογικός όλεθρος 

Η Βισέντε, γεννημένη και μεγαλωμένη στην περιοχή της Μούρθια, έχει έντονες μνήμες στη λιμνοθάλασσα ήδη από την παιδική της ηλικία. Εκεί θυμάται να πλατσουρίζει στα νερά ως παιδί, εκεί θυμάται να ξεφαντώνει στα beach party ως έφηβη. «Για μένα η λιμνοθάλασσα ήταν το παν», λέει στο CNN. 

Oμως, το πολύτιμο αυτό οικοσύστημα δεν έμελλε να κρατήσει για πολύ την αγνότητά του, όπως τουλάχιστον τη θυμάται η Βισέντε. Η οικιστική ανάπτυξη έφερε οικοδομική έκρηξη, πλαστική ρύπανση και τεράστια άνοδο της εντατικής γεωργίας. Το 1979, δημιουργήθηκε ένα νέο αρδευτικό κανάλι που συνέβαλε στην ανάδειξη της περιοχής ως αγροτικής δύναμης στη χώρα. Σημειώνεται πως σήμερα η Μούρθια αντιστοιχεί στο 20% των ισπανικών εξαγωγών φρούτων και λαχανικών, εξάγοντας περισσότερους από 2,5 εκατ. τόνους ετησίως, από μαρούλια και μπρόκολα μέχρι λεμόνια και αγκινάρες.

Ολα αυτά, σε συνδυασμό με τη θέρμανση των υδάτων λόγω κλιματικής κρίσης, επέσπευσαν τον οικολογικό όλεθρο στην περιοχή. 

Hταν μετά από ένα επεισόδιο μαζικών θανάτων όπου περίπου τρεις τόνοι ψαριών ξεβράστηκαν στις ακτές, όταν η Βισέντε αποφάσισε να αναλάβει αποφασιστική δράση. 

Δικαίωμα ύπαρξης

Η παραχώρηση «δικαιωμάτων της φύσης» είναι μια έννοια που συζητείται παγκοσμίως εδώ και πολύ καιρό, αλλά έχει αποκτήσει δυναμική μόνο τα τελευταία χρόνια. Την τελευταία δεκαετία, οικοσυστήματα όπως ο ποταμός Ατράτο στην Κολομβία και ο ποταμός Γουανγκανουί στη Νέα Ζηλανδία έχουν αποκτήσει νομική υπόσταση.

Ορμώμενη από τις περιπτώσεις αυτές, η Βισέντε αποφάσισε να εισηγηθεί το ίδιο νομικό καθεστώς και για τη Μαρ Μενόρ – η οποία προστατευόταν ήδη από λογής διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες ωστόσο δεν φαινόταν να αρκούν. 

Η ίδια ξεκίνησε μια αρχικά «μοναχική» εκστρατεία ευαισθητοποίησης, που σταδιακά αποκτούσε δυναμική και γιγαντωνόταν. Κατάφερε να κερδίσει την υποστήριξη των κοινοτήτων στις όχθες της λιμνοθάλασσας που πλήττονταν σοβαρότερα από τη ρύπανσή της. Μέχρι το 2021, είχε συγκεντρώσει πάνω από 600.000 υπογραφές, περισσότερες από όσες χρειαζόταν για να εισηγηθεί το σχετικό νομοσχέδιο. Ακολούθησαν διαδηλώσεις, συναντήσεις με κυβερνητικούς εκπροσώπους και συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης, μέχρι που τον Σεπτέμβριο του 2022 η Γερουσία της Ισπανίας το ψήφισε ως νόμο.

Σχεδόν δύο χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, η Μαρ Μενόρ δεν έχει ακόμη επανέλθει. Η διαδικασία «ίασης» θα χρειαστεί χρόνο, λέει η Βισέντε, πλην όμως με το πλεονέκτημα των δικαιωμάτων που της εξασφαλίζει το νέο νομικό καθεστώς της.

Οπως εξηγεί η ίδια, τρία νέα νομοθετικά όργανα, αποτελούμενα από κυβερνητικούς εκπροσώπους, επιστήμονες και τοπικούς πολίτες, έχουν διοριστεί για να επιβλέπουν την εφαρμογή της νομοθεσίας. Και παρότι η λιμνοθάλασσα δεν έχει «φωνή» στην προστασία της, κάθε πολίτης είναι πλέον σε θέση να καταθέσει αγωγή για λογαριασμό της.

«Αυτή τη στιγμή, η Μαρ Μενόρ βρίσκεται στην εντατική. Ίσως να μην ξαναγίνει όπως ήταν, όταν ήμουν νεότερη, αλλά τουλάχιστον θα έχει μια αξιοπρεπή ζωή» καταλήγει η Βισέντε.

Πηγή: CNN