Σε ένα pocket size βιβλίο 223 σελίδων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος παρέθεσε κάποιους από τους πιο διαδεδομένους «Μύθους, παρεξηγήσεις και άβολες αλήθειες της ελληνικής ιστορίας» -όπως είναι ο τίτλος. 

Πολλές αφορούν την Ελληνική Επανάσταση, για αυτό και διαβάζεις τώρα αυτές τις γραμμές. Για αρχή, μην βάλεις το χέρι σου στη φωτιά πως όλα άρχισαν την 25η Μαρτίου, από εκεί που ξέρεις ότι άρχισαν. Ή ότι υπήρχαν Κρυφά Σχολειά στις εκκλησίες. 

Θα πρότεινα και να μην ορκιστείς για τον χορό του Ζαλόγγου. Ή ότι οι Σπαρτιάτες πετούσαν παιδιά στον Καιάδα. Ή πως ο Μέγας Αλέξανδρος έκοψε το Γόρδιο Δεσμό. Ή ότι ο Ιωάννης Μεταξάς είπε περιβόητο «όχι».

Η δουλειά του Σταύρου είναι ένα από τα πιο ευανάγνωστα, «ζωντανά» και ενδιαφέροντα βιβλία που έπιασα ποτέ στα χέρια μου, την στιγμή που η ελληνική ιστορία δεν υπάρχει καν στη λίστα με τα ενδιαφέροντα μου (ίσως γιατί πάντα ένιωθα πως πολλά από όσα είχα διδαχθεί στο σχολείο -για το σθένος, το φιλότιμο και την αδιαπραγμάτευτα δίκαιη προσωπικότητα των προγόνων μου- δεν κολλούσαν με όσα βλέπω γύρω μου).

Θέλησα λοιπόν, να επικοινωνήσω μαζί του, ώστε αφενός να του δώσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια (που κέρδισε έναν αδιάφορο για την ελληνική ιστορία, άνθρωπο), αλλά και να μάθω από την πηγή 2-3 (5-10) άλλες τέτοιες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Με ενημέρωσε πως θα τις διαβάσω στην επόμενη δουλειά του.

Ως εχθρός των spoilers έκανα ένα U-Turn στο βιβλίο που συγκεντρώνει και αποδίδει με απλό, κατανοητό και αδιάσειστο τρόπο μύθους που καλλιεργούνται και αναπαράγονται εδώ και δεκαετίες.

«Χρειάστηκα 15 ημέρες για να γράψω το βιβλίο και 3 μήνες για να το ξαναγράψω, ώστε να μην κουράζει τον ειδικό αναγνώστη. Σκεφτόμουν από καιρό να συγκεντρώσω τις ιστορίες αυτές, αφού πάντα πίστευα αυτό που μου έλεγε η μητέρα μου, πως όσο πιο πολλά ξέρεις, τόσο πιο δύσκολο είναι να σε κοροϊδεύουν. Κι αυτό ενώ έβλεπα πολλούς δημοσιολογούντες να κοροϊδεύουν και να προσπαθούν να κάνουν καριέρες πάνω σε μύθους για την ιστορία».

Την αφορμή ωστόσο, όπως γράφω και στην εισαγωγή, μου την έδωσε ένας πανεπιστημιακός καθηγητής και διδάκτορας της ιστορίας σε ένα μεταπτυχιακό σεμινάριο που παρακολούθησα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Έλεγε τη μια μπαρούφα μετά την άλλη. Από light ανιστόρητες αναλύσεις του τύπου “όλοι οι μελετητές συμφωνούν πως αν είχε ζήσει ο Καποδίστριας θα είχαμε ένα πολύ καλύτερο κράτος” έως καθαρούς μύθους». Παράδειγμα;

«Ο Τσόρτσιλ δεν είπε ποτέ πως κάθε 50 χρόνια πρέπει να βομβαρδίζεις τη Γερμανία -ξέρει αυτή γιατί. Ή ο Σαρλ Ντε Γκολ δεν έβαλε ποτέ βέτο για να μην μπει η Μεγάλη Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση με αυτό το όνομα, ώστε να μην δημιουργηθεί ζήτημα με την γαλλική περιοχή της Βρετάνης».

 Πώς έγινε η Επανάσταση του ‘21 η βάση του βιβλίου

Σου είπα ήδη πως ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου του αφορά την Ελληνική Επανάσταση του ‘21. Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος για αυτό.

«Τους «Μύθους» τους έγραψα το 2022. Το 2021 είχα κάνει την επιστημονική επιμέλεια κάποιων videos της πολιτικής και πολιτιστικής ομάδας Σπούτνικ για τα 200 χρόνια από την επανάσταση. Άρα είχα αντιμετωπίσει σε αυτήν τη δουλειά, μύθους και άβολες αλήθειες.

Εκείνη την περίοδο ετοίμαζα κάποια άλλη δουλειά. Παράλληλα είχα στο κινητό ανοιχτό ένα αρχείο, στο οποίο σημείωνα τα θέματα που θα μπορούσα να συμπεριλάβω στο βιβλίο. Είχα αποφασίσει από νωρίς να μην περιοριστώ μόνο στους μύθους. Να μιλήσω και για παρεξηγήσεις, δηλαδή για πράγματα που δεν έγιναν ακριβώς όπως τα ξέρουμε, αλλά και για άβολες αλήθειες. Αυτές είναι το αντίθετο των μύθων, γεγονότα που συνέβησαν αλλά τα κρύβουμε κάτω από χαλί, επειδή κάνουμε το λάθος να μην τα τοποθετούμε στην πραγματική ιστορική συγκυρία τους. Επειδή βλέπουμε το παρελθόν με τα μάτια του παρόντος».

Για παράδειγμα;

«Αισθανόμαστε άβολα με το ότι δεν μιλούσαν όλοι οι αγωνιστές ελληνικά. Δεν το βλέπουμε αυτό το γεγονός στο ιστορικό του πλαίσιο. Δεν σκεφτόμαστε πως τότε δεν υπήρχε διαμορφωμένη και κατασταλαγμένη η έννοια και η φυσιογνωμία του ελληνικού έθνους όπως είναι σήμερα. Τα υλικά από τα οποία διαμορφωνόταν ήταν πιο ποικίλα. Άρα, δεν ήταν παράξενο κάποιοι που πολεμούσαν εναντίον των Οθωμανών να μην μιλούσαν ελληνικά.

Αισθανόμαστε άβολα και περίεργα, όταν σκεφτόμαστε πως πολλοί αγωνιστές από τη μία πολεμούσαν, από την άλλη πισωπατούσαν και τα έβρισκαν με τους Οθωμανούς.

Σήμερα θα ήταν προδότες

Τότε ήταν; «Όχι. Ήταν άνθρωποι του παλιού παραδοσιακού κόσμου που έφτιαχναν τον νέο εθνικό κόσμο με τον αγώνα τους. Και μέσα τους, μέσα στην συνείδησή και στο ήθος τους, ζούσαν και οι δύο αυτοί κόσμοι. Αυτή είναι η γοητεία του ‘21. Είναι και αυτό που ‘κλωτσάει’ με την ιδέα που έχουμε για το εθνικό μας παρελθόν, πως είμαστε αυτό το ενιαίο έθνος των 3000 χρόνων με την γραμμική και αδιατάρακτη ιστορία και που ξεχωρίζει από όλα τα άλλα έθνη».

 Η ιστορία που τον εξέπληξε

Πολλά είναι αυτά που έχει γράψει και θα σε εκπλήξουν. Τι εξέπληξε τον ίδιο; «Η ιστορία με το σαμποτάζ του Έβρου το 1965 από τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον μετέπειτα δικτάτορα της 21ης Απριλίου του 1967. Έψαχνα υλικό για ένα σχετικό άρθρο και στην αναζήτηση των λεπτομερειών, έπεσα πάνω σε μια δημοσίευση του ιστορικού Λεωνίδα Καλλιβρετάκη που εξηγούσε ότι κάποια στοιχεία αυτής της ιστορίας, όπως την ξέρουμε σήμερα, δεν προέκυπταν από πουθενά.

Υπήρχε όντως, μια προβοκάτσια που έστησε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος για να ενοχοποιήσει κάποιους κομμουνιστές φαντάρους της μονάδας τους. Δεν είχε να κάνει όμως, με ζάχαρη που μπήκε στα ρεζερβουάρ κάποιων τανκς, αλλά με βλάβη σε φορτηγά , η οποία στην πραγματικότητα οφειλόταν σε κακή συντήρηση. Και υπεύθυνος για αυτό ήταν ο ίδιος ο Παπαδόπουλος.

 Με την προβοκάτσια πέτυχε δυο τρυγόνια με έναν σμπάρο: και απέκρυψε την πλημμελή συντήρηση και κατηγόρησε τους κομμουνιστές.

Αυτή είναι μια κοινή ιστορία που αναπαράγουμε οι πάντες -σε συζητήσεις, άρθρα, τηλεοπτικές εκπομπές- με μεγάλη ευκολία. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν αναρωτήθηκε αν όντως ίσχυε έτσι».

Γιατί έμεινε; «Ίσως γιατί ταιριάζει στην εικόνα που έχουμε για τον Παπαδόπουλο, ως συνωμότη που με άλλους συνωμότες κινήθηκαν στο σκοτάδι και ανέτρεψαν τη δημοκρατία.».

 Οι επιθέσεις από εθνικόφρονες, πατώντας  ΕΔΩ   θα εμφανιστεί ολόκληρο το άρθρο

 Και 10 δύσκολες αλήθειες για την επανάσταση του 1821,του Γιώργου Ρομπόλα. 

Και  Βερέμης στον Δανίκα: Στην Επανάσταση πολεμούσαμε περισσότερο με μουσουλμάνους Αρβανίτες και λιγότερο με Τούρκους. Ο διακεκριμένος ιστορικός μιλά για μύθους και αλήθειες της Παλιγγενεσίας - «Πατρίδα θεωρούσαν τα χωριά τους, την έννοια της Ελλάδας την έφεραν Ρήγας και Κοραής» - Δεν βλέπει «σχέση της Ελληνικής με τη Γαλλική Επανάσταση» και αποδέχεται μόνο «το Κρυφό Σχολειό του Κοσμά Αιτωλού»

Μαρία Ευθυμίου: 10 βασικά σημεία για να «μάθεις νερό» την ιστορία του 1821

  9+1 δύσκολες αλήθειες για την επανάσταση του 1821  απαντήσεις του Γιώργου Μαργαρίτη στο Oneman