Και μιλώντας για την Καστοριά πέρασε από το μυαλό μου η Ξάνθη κι αυτό παράξενο δεν είναι αφού στο μυαλό μου πάνε μαζί. Στην Ξάνθη υπηρέτησα το '77-'79 ως τουφεκιοφόρος του ΣΕΜ στο 4ο Σώμα Στρατού. 

Αυτές οι δυο πόλεις είχαν πολλά κοινά χαρακτηριστικά εκείνα τα χρόνια που έζησα σ'αυτές και η μόνη χτυπητή διαφορά τους ήταν πως στην Ξάνθη λειτουργούσε το Πολυτεχνείο που ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Οι φοιτητές ήταν μια δυνατή, ορατή και πολυπληθής ομάδα που κυκλοφορούσε σε όλη την πόλη. Αυτοί μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο έφτιαχναν μια περιρρέουσα εξωστρέφειας που εκφραζόταν με πολιτικές επεμβάσεις, με γλέντια με χορούς και μουσικές στις πολλές ταβέρνες και τα ουζερί της πόλης, όπως και στα καφέ μπαρ και τις ντίσκο και πρωταγωνιστούσαν σε δράσεις με ποικίλες αναζητήσεις. Ένα μέρος των κατοίκων ήρθε και κούμπωσε η ζωή τους, που από παλιά έρεπε στις γήινες απολαύσεις, με αυτή των φοιτητών.

Να πω επίσης πως και οι φαντάροι, που ήταν πολλοί, μιας και η Ξάνθη ήταν η έδρα του 4ου Σώματος, δούλευαν υπέρ του εξωστρέφειας της πόλης. Υπήρχε κι ένας χώρος που κάθε μέρα γέμιζε ασφυκτικά από τα στρατευμένα νιάτα, κι αυτός ήταν ένα σινεμά που έπαιζε πορνό. Κατανυχτική ατμόσφαιρα που σε κάποιες φάσεις όμως ξεσπούσαν τρανταχτά γέλια. Ωραία ήταν πάντως η ατμόσφαιρα της εκτόνωσης της σεξουαλικής μιζέριας μας. Σινεμά στην Καστοριά που έπαιζε πορνό δεν υπήρχε. Την Ξάνθη την επισκέφτηκα δυο φορές στις επόμενες δεκαετίες και κάθε φορά δεν παρέλειπα να βολτάρω στην παλιά της πόλη. Κι αν κάτι διαπίστωσα ήταν πως γενικά η πόλη ομόρφαινε με τα χρόνια και μου άρεσε αυτή η εξέλιξη. 

Πολύ αργότερα κι αφού είχα "ανάψει" από τον Σαμαρά, αναρώτηθηκα αν τα 12 πρώτα χρόνια της ζωής του με μία μοναδική αλλαγή, να τα περνούσε στη Ξάνθη, αυτό θα είχε επιπτώσεις στη τρέλα που τον έσπρωξε να φτιάξει αυτά που έφτιαξε; Άραγε θα έφτιαχνε το ίδιο έργο ή κάτι διαφορετικό; Νομίζω έχει βάση και η πιθανότητα, που δεν μπορεί να αποδειχθεί βεβαίως, να μην δημιουργούσε κανένα έργο τέχνης, αλλά να διέπρεπε ή και να μην διέπρεπε σε άλλο τομέα. 

Όλα αυτά της Ξανθιώτικης περιρρέουσας έλειπαν από την Καστοριά που τη διέκρινε μια βυζαντινή εσωστρέφεια, από αυτές που δίνουν πόντους στον συντηρητισμό, στον πουριτανισμό και πλάθουν μια φτωχή δημόσια ζωή, δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν προσπαθούσαν ατομικά, άντε και οικογενειακά, να ψάχνουν/φτιάχνουν σχεδόν μυστικά και ενίοτε και μεταφυσικά μονοπάτια για την σωματοποιημένη ψυχή τους.

Κάποτε ρώτησα μία φίλη που τα πρώτα χρόνια της ζωής της τα έζησε στην Καστοριά, αν είχε την περιέργεια για το αν και το πως επηρέασε τον Λουκά Σαμαρά η Καστοριανή περιρρέουσα. Και μου απάντησε πως φυσικά και θα τον επηρέασε, αλλά άντε να το αποδείξεις. 'Ισως, μετά από κάποιους αιώνες, συνέχισε, να καταφέρνουν οι ειδικοί της τέχνης, της ψυχανάλυσης της βιολογίας και άλλων σχετικών επιστημών να απαντούν και σε τέτοιες απορίες. Και συνέχισε λέγοντας, πως αν δεν ζούσε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στη Νέα Υόρκη και προπάντων την αναβράζουσα δεκαετία του '60, παίζεται αν θα έφτιαχνε κάτι τόσο δυνατό, όπως επίσης και το αν θα έπεφτε με τα μούτρα στην καλλιτεχνία. 

Όταν για πρώτη φορά άκουσα στα τριάντα μου το όνομα Λουκάς Σαμαράς. Ένα χειμωνιάτικο Σαββατόβραδο ήμουν σε μια από τις λίγες ταβέρνες της Καστοριάς με μια παρέα συναδέλφων. Είμασταν στη φάση που πίναμε, τρώγαμε και μιλάγαμε περιμένοντας, ένεκα Σαββάτου, να παίξουν τα όργανα. Κάποια στιγμή εντελώς στα κουφά ένας συνάδελφος που έτυχε και καθόμασταν δίπλα δίπλα, με ρώτησε αν ξέρω τον Λουκά Σαμαρά, ξέρεις αυτόν τον Καστοριανό. Ναι, αλλά εγώ είμαι από τον Πειραιά του λέω, πάμε όμως στο παρασύνθημα, σε ποια ομάδα παίζει; Ααα, δεν είναι ποδοσφαιριστής, καλλιτέχνης είναι και ζει στη Νέα Υόρκη, όπου τον θαυμάζουν για κάτι πρωτότυπες φωτογραφίες που φτιάχνει τραβώντας τον εαυτό του σε πολλές περίεργες στάσεις. Κι εσύ πως έμαθες γι'αυτόν; Ο σπιτονοικοκύρης μου μού τον ανέφερε καθότι έχει μία μακρινή συγγένεια μαζί του και καμαρώνει. 

Και μετά άρχισαν τα τραγούδια, αυτά τα ρεμπέτικα και λαϊκά που μας παίρνουν στην θερμή αγκαλιά τους κι εμείς παίρνουμε μπρος για να αναμοχλεύσουμε πάλι και ξανά τα περασμένα και να τα σκορπίσουμε στα μελλούμενα κι όλα αυτά στον ανεμόμυλο του εδώ και τώρα με ασυνείδητο σκοπό να κλείσουν πληγές και να βγάλουμε καινούργια φτερά. Ένα παράπλευρο καλό ήταν ότι με τον συνάδελφο που με ρώτησε για τον Σαμαρά προέκυψαν μετά στο δικό μας μπούρου μπούρου και θέματα επί των τεχνών γενικά. 

Φυσικό όμως ήταν να ξεχάσω τον Σαμαρά μετά από μια κρασοκατάνυξη διορισμένων εργένηδων, και που στην τελική δεν ήξερα τίποτα γι'αυτόν. Ευτυχώς όμως, όταν πήρα μετάθεση για το Κερατσίνι μια βέρα Καστοριανή φίλη μου που την ομόρφαιναν κι άλλο τα καλλιτεχνικά δρώμενα, και μέσα της παρακαλώ, την ώρα που αποχαιρετιόμασταν μου χάρισε μια αφισούλα ενός έργου του Σαμαρά, άλλη σύμπτωση κι αυτή. Ένιωσα κάτι σαν κεραυνοβόλο έρωτα γι'αυτό το έργο κι έτσι μου κατσικώθηκε ο Σαμαράς.

Για να μάθω λοιπόν, κάτι περισσότερα γι'αυτόν τον περίεργο τύπο, ο μόνος τρόπος που σκέφτηκα και μπορούσα να τον κάνω ήταν να απευθυνθώ σε κάποια εφημερίδα. Έτσι μια μέρα πήγα απρόσκλητος στα γραφεία της Ελευθεροτυπίας, κάπου εκεί στον Νέο Κόσμο. Με δέχτηκαν όταν τους εξήγησα τι ζητάω να μάθω και με έστειλαν σε έναν ψαρομάλλη που ήταν ΛουκαΣαμαρικός και ούτε κατάλαβα πως πέρασαν οι δυο περίπου ώρες που κρεμόμουνα από τα χείλη του. Το θέμα είναι ότι σ'αυτήν την ηλικία έχω αρχίσει να ξεχνάω ονόματα και έτσι δεν μπόρεσα να θυμηθώ το όνομά του. Στεναχωρήθηκα για λίγο. 

Μετά από χρόνια, όταν πιάστηκα στα δίχτυα του διαδικτύου, όπως δισεκατομμύρια άλλοι από όλον τον πλανήτη, έψαξα και για τον Σαμαρά και εύκολα και γρήγορα διάβασα γι'αυτόν αξιόλογα άρθρα και είδα αρκετά από τα έργα του, που με ανέβασαν και ανέβασαν τον Σαμαρά στην εκτίμησή μου. 

Ο Λουκάς Σαμαράς λοιπόν, γεννήθηκε το 1936 στην Καστοριά. Το 1948 μετανάστευσε μαζί με την μητέρα του στις Η.Π.Α, όπου ήδη δούλευε ο πατέρας του. Έφυγαν λίγο πριν το τέλος του εμφυλίου όπου μαίνονταν οι μάχες στην περιοχή της Καστοριάς και πέθανε φέτος στις αρχές Μαρτίου στη Νέα Υόρκη. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους εικαστικούς πρωτοποριακούς καλλιτέχνες. Τότε που γύρισα σπίτι μου από την Καστοριά έψαξα και βρήκα κάποια έργα του που μου μίλησαν και τα μάτια μου έπαιξαν, και έτσι σίγουρα κόλλησα τον ιό μιας και για ένα διάστημα ξανάρχισα με μια χαρά να σκηνοθετώ φωτογραφίες. Περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Σαμαρά στη Βικιπαίδεια el.wikipedia.org/wiki> 

Και τέσσερα άρθρα που γράφτηκαν με αφορμή τον θάνατό του

Ο δημιουργός που «έπαιζε» με τις selfies πριν εφευρεθούν  της Ναταλί Χατζηαντωνίου

artycle.gr/148-lucas-samaras  της Γιώτα Χρήστου

Λουκάς Σαμαράς (1936-2024): Ένας ηγέτης της αβανγκάρντ και ο περίκλειστος κόσμος του  της Α. Μποζώνη. 

Κι   εδώ  "Me, myself and I: Οι αυτοπροσωπογραφίες του Λουκά Σαμαρά - Οι θρυλικές AutoPolaroids του πρωτοποριακού καλλιτέχνη παρουσιάζονται και πάλι στη Νέα Υόρκη" (2017).