● Μία παράσταση χωρίς κινητά, με πλήρη ησυχία από τους θεατές. Τι ωραία να το ζούσαμε και στα υπόλοιπα θέατρα αυτό. Και όλοι φοράμε λευκές μάσκες.
Το προλογικό μέρος της παράστασης έχει στόχο να βοηθήσει τον θεατή ν’ απαλλαγεί από το «φορτίο» της καθημερινότητάς του, δηλαδή την επαφή με τον έξω κόσμο, μέσω του κινητού τηλεφώνου. Οι μάσκες είναι ένα προσωπείο που τον συγκεντρώνει και τον επικεντρώνει στα ουσιώδη (εξ ου και η έλλειψη περιφερειακής όρασης) με το να μη βλέπει απέναντί του άλλους θεατές -με διαφορετικά χαρακτηριστικά και μικροαντιδράσεις-, αλλά μια ενοποιημένη ομάδα «συνενόχων» και συνοδοιπόρων στο ταξίδι του.
● Από πού προέκυψε η ιδέα; Εχετε βάλει και πραγματικές ιστορίες αλλά και μη.
Η βασική ιδέα κυοφορείται από το ’90 και είχε εδραστεί στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. Πέρασε από πολλά στάδια και τελικά σχηματοποιήθηκε μέσα μου πριν περίπου τέσσερα χρόνια. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος και ευγνώμων που η πραγματοποίηση της ιδέας γίνεται στο πλαίσιο της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2023. Οσο για τις ιστορίες, αυτές είναι εξ ολοκλήρου δικές μου επινοήσεις, απλώς σε κάποιες περιπτώσεις έχω δανειστεί βιογραφικά στοιχεία (δικά μου, αλλά και κάποιων από τους ηθοποιούς της παράστασης) ή και υπαρκτών προσώπων (σ.σ. έχει συμπεριλάβει την ιστορία της διάσημης φωτογράφου Φραντσέσκα Γούντμαν, που αυτοκτόνησε στα 22 της χρόνια). Χωρίς να περάσω σε υπεραναλύσεις, όλη η παράσταση έχει να κάνει με τα εξής: Ελευσίνια Μυστήρια, Αδης, Ορφέας και Ευρυδίκη, Δήμητρα και Περσεφόνη, εγκαταλελειμμένος τόπος, αρχέγονο κοινωνικό, πνευματικό, πολιτιστικό τοπόσημο, προσωπική βιογραφία και διαδρομή, ατομικές και συλλογικές μικροτελετουργίες, συνειδητό και ασυνείδητο μιας ζωής αφιερωμένης σχεδόν εξ ολοκλήρου στην τέχνη, απώλειες σε όλα τα επίπεδα, επίκληση των απολεσθέντων οντοτήτων.
● Το «Αμόρε» υπάρχει κάπου στην παράσταση; Το λέω, καθώς ήταν ξεκάθαρα μία ιστορία αγάπης που διεκόπη...
Ωραία το λέτε, ναι, το «Αμόρε» (τι όνομα κι αυτό!) ήταν όντως μια ιστορία αγάπης που διακόπηκε πρόωρα. Και εννοείται πως ενυπάρχει στα θεμέλια αυτής της παράστασης, καθώς εκεί έγινε η πρώτη σύλληψη της ιδέας, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 -να μπαίνει ο κόσμος σε ένα απολύτως σκοτεινό κτίριο με φακούς στο χέρι και ν’ ανακαλύπτει σε γωνιές, στοές και υπόγεια, μικρά κρυμμένα θαύματα. Αλλά τότε ακόμα μου έλειπε η συνεκτική ιδέα της «καθόδου στον Αδη», που προέκυψε πολύ αργότερα.
● Μιλώντας για το θέατρο «Αμόρε», που ήταν ένα νέο παράδειγμα θεατρικής κοινότητας, πόσο μακρινό σας φαίνεται το να μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο πλέον; Είναι και πολιτικό θέμα (με την έννοια της κρατικής στήριξης);
Αυτονόητο. Για να υπάρξει ένα νέο «Αμόρε» χρειάζεται σοβαρή κρατική υποστήριξη της εγχώριας καλλιτεχνικής δημιουργίας και πρωτίστως οικονομική. Ιδέες και αξιόλογοι καλλιτέχνες υπάρχουν, οπότε είναι πια καιρός να βρεθεί η Πολιτεία με γενναιοδωρία και πάλι στο πλευρό των θεάτρων. Μπορεί να ζούμε σε άλλες εποχές, μπορεί ν’ ακούγεται δύσκολο, αδύνατο πάντως δεν είναι. Ολα είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης και προτεραιοτήτων. Ωστόσο υφίστανται αρκετά θέατρα που παλεύουν με πολύ μικρή οικονομική στήριξη να βγάλουν σε πέρας τιτάνιο έργο και τα καταφέρνουν σε μεγάλο βαθμό. Σκέφτομαι το Θέατρο Τέχνης υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Μ. Κάλμπαρη, το «Πορεία» του Δ. Τάρλοου, το Θέατρο του Νέου Κόσμου του Β. Θεοδωρόπουλου και άλλα.
● Οι πρόσφατες, παν-καλλιτεχνικές σχεδόν, κινητοποιήσεις δημιούργησαν τέτοιες «κοινότητες»;
Σε όλα τα ζητήματα που αφορούν εμμέσως μεγάλο τμήμα της κοινωνίας (γιατί μπορεί το θέμα που αποτέλεσε την αφορμή της αναταραχής να έμοιαζε ή και να ήταν δευτερεύον, αλλά από κάποια στιγμή μετατράπηκε σε συμβολικό, άρα πρωτεύον), συμβαίνουν θαύματα, μικρά ή μεγάλα, συλλογικές ανατάσεις, αλλά και αστοχίες, ακόμα και ακρότητες. Ολα αυτά είναι μέρος ενός κοινωνικού τελετουργικού που αφενός είναι αναπόφευκτο, αφετέρου το έχουμε ανάγκη. Προσωπικά κρατάω τα υπόγεια ρεύματα της καλλιτεχνικής κοινότητας που γεννήθηκαν ανεξάρτητα από πολιτικές σκοπιμότητες, την ενδιαφέρουσα αμηχανία της επίσημης Πολιτείας και τη δίψα του κοινού για καλλιτεχνική δραστηριότητα που εκφράστηκε εκρηκτικά αμέσως μετά το τέλος των κινητοποιήσεων/καταλήψεων.
● Σίγουρα υπήρξε μία έντονη συν-κίνηση (και ως συγκίνηση). Είναι αυτή μία κάποια λύσις;
Εχω την εντύπωση -μπορεί βέβαια να κάνω και λάθος- ότι η κοινωνία δεν περίμενε τις κινητοποιήσεις για να βρεθεί στο πλευρό των καλλιτεχνών. Αυτό που ίσως άλλαξε ήταν η πιο ουσιαστικά συμπαθητική αντιμετώπιση των σπουδαστών των δραματικών σχολών, για τους οποίους το κοινό -που αργότερα θα τους χειροκροτήσει ως επαγγελματίες- σχημάτισε μια πιο πλήρη εικόνα για το ανεπαρκέστατο επίπεδο των σπουδών τους. Οσο για την συν-κίνηση..., το θέατρο είναι ο κατεξοχήν τόπος εκπλήρωσης του όρου. Εκεί ούτε έλειψε ούτε θα λείψει ποτέ.
● Στην παράσταση βιώνουμε απίστευτες ερμηνείες, όπως αυτή του Γιάννη Βογιατζή. Αλλά όλοι οι ηθοποιοί σας έδωσαν κάτι το ιδιαίτερο.
Ο Γιάννης Βογιατζής είναι το πιο εμβληματικό πρόσωπο, ένα ζωντανό μνημείο του ελληνικού θεάτρου και ένας σκηνικός ερμηνευτής που όμοιός του δύσκολα θα ξαναβρεθεί. Συγχρόνως είναι και ένας ιδιαίτερα αγαπημένος μου άνθρωπος κι αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα το ότι συμμετέχει στην παράσταση. Τιμή και χαρά για μένα βέβαια είναι και η συμμετοχή όλων των ερμηνευτών και των συντελεστών. Η επιλογή των συγκεκριμένων καλλιτεχνών έγινε αβίαστα: οι περισσότεροι είναι σταθεροί μου συνεργάτες, άλλοι επαναλαμβανόμενοι και κάποιοι καινούργιοι. Ολοι όμως έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: άγνοια κινδύνου. Γιατί αυτό που κάνουν είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, τόσο σκηνικά, όσο και προσωπικά. Και τους ευχαριστώ που υποστηρίζουν με το ταλέντο τους αυτή την, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, ακροβασία.
● Στο έργο έχουμε πολλούς αποχωρισμούς: φόνο, αυτοκτονία, οδυνηρό χωρισμό, θανατηφόρα αρρώστια, προδοσία, τρέλα, μοναξιά, ανεξήγητη εξαφάνιση... Τελικά υπάρχουν πολλοί τρόποι να «χάσεις» κάποιον αγαπημένο.
Αν χάσεις το αγαπημένο πρόσωπο, έστω και μια φορά, ποτέ δεν το ξαναβρίσκεις αληθινά. Η απώλεια είναι το μόνο γεγονός που δεν ανατρέπεται.
● Γιατί ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης; Είναι τελικά αυτό το παιχνίδι μεταξύ ζωής και σκιάς η ανθρώπινη ύπαρξη; «Αν έβγαινα στο φως δεν θα ήμουν πια σκιά» λέει η Ευρυδίκη. Ποιο είναι αυτό το «φως»;
Ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης είναι ένας αρχετυπικός μύθος. Και όλοι οι αρχετυπικοί μύθοι αφενός επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες, αφετέρου εμπεριέχουν τον κίνδυνο να εκπέσουν σε ευτελισμό αν εκτεθούν σε θεωρητικές αναλύσεις. Περιορίζομαι να πω ότι μέσα στην παράσταση, ο μύθος έχει υφανθεί με τέτοιο τρόπο στις αφηγήσεις των διαφόρων ιστοριών, ώστε άλλοτε να εμφανίζεται και άλλοτε να εξαφανίζεται. Πιστεύουμε πως το φως είναι το αντίθετο του σκοταδιού. Αρα το περιέχει. Αν αποδεχθούμε το σκοτάδι, μέσα και έξω από μας, αυτόματα ζούμε μέσα στο φως. Δηλαδή σε μια ζωή πιο πλήρη.
● Τι σημαίνει το «μη κοιτάξεις πίσω» του Πλούτωνα;
Προτιμώ να σκεφτεί ο κάθε θεατής τη δική του ερμηνεία. Θα σας πω πάντως τι δεν σημαίνει για μένα: δεν σημαίνει «μην κοιτάξεις ποτέ πίσω στο παρελθόν, κοίτα πάντα μπροστά», ή «μη γυρίσεις πίσω, προχώρα πάντα μπροστά». Αυτές είναι υπεραπλουστεύσεις. Το αληθινό νόημα, όπως όλα τα αληθινά νοήματα, κρύβεται. Μέσα, πίσω και κάτω από τις λέξεις.
● Τελικά τι είδαμε/βιώσαμε; Μία παράσταση βγαλμένη από το συλλογικό ασυνείδητο της Ελευσίνας/Ελλάδας μέσα από τους μύθους της; Μία καταβύθιση στο δικό σας φαντασιακό; Ή τελικά κάτι πολύ ζωντανό και υπαρξιακό, ανάμεσα σε ονειρικές μορφές και φαντάσματα;
Δύσκολο για μένα ν’ απαντήσω. Οπότε θα αφήσω να αιωρηθούν οι ερωτήσεις σας, αλλά και μία ακόμη: Μπορεί ο κάθε θεατής να αναγνωρίσει μέσα στο έργο τον εαυτό του, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του, τους φόβους και τις επιθυμίες του, τα όνειρα και τους εφιάλτες του, και στο τελευταίο κεφάλαιο της παράστασης, μια φανταστική εθνική συλλογική μας απεικόνιση;
● Η συνέντευξη θα βγει μία βδομάδα μετά τις εκλογές. Εκλογές, που γίνονται περίπου σε ένα «περιβάλλον» όπως αυτό της παράστασης: ζωντανοί ανάμεσα σε νεκρούς (και μιλάω για τα Τέμπη), άνθρωποι που ψάχνουν να βρουν διέξοδο. Θα ’θελα ένα σχόλιο
Η πιο δύσκολη ερώτηση. Πέρα από το θλιβερό, τραγικό γεγονός των Τεμπών, πέρα από το εξίσου θλιβερό και τραγικό γεγονός των έρημων και απρόσωπων εκπροσώπων μας, αυτό που προσωπικά με στενοχωρεί (μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά) είναι η έλλειψη οραμάτων. Εκ+λέγω (επιλέγω) ανάμεσα σε ποιους; Και, πιο σημαντικά, σε τι; Αυτή η χώρα, ο κόσμος ολόκληρος, χρειάζεται ένα μεγάλο όραμα που θα κάνει την υπέρβαση, χωρίς φυσικά να παραμελεί τα βασικά και αναγκαία. Εδώ οι πολιτικοί ηγέτες ανά την υφήλιο (ανεξάρτητα από πολιτικές αποχρώσεις) αδυνατούν να συνεννοηθούν για τα βασικά της επιβίωσης του πλανήτη, κι εμείς συζητάμε για «διέξοδο» στις, έτσι κι αλλιώς χαμένες στις «μικρές» αντιπαραθέσεις, ελληνικές πολιτικές εκλογές;
● Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του (μια και βγήκε «επιχωματωμένη» στην επικαιρότητα τελευταία) μιλάει ενάντια στους καλλιτέχνες και στον ρόλο της Τέχνης όσον αφορά τη διαπαιδαγώγηση των νέων, καθώς λέει πως και ο Ομηρος και ο Ησίοδος δείχνουν ήρωες με αδυναμίες, πως κατεβαίνουν στον Αδη και τον περιγράφουν με φρικαλέο τρόπο, άρα ο νέος αποθαρρύνεται να πάει και να δώσει τη ζωή του στον πόλεμο... Το θέατρο έχει βγει από τα σχολεία, οπότε δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι για τους νέους σήμερα να έρθουν σε επαφή με την Τέχνη. Η οποία είναι, τελικά, τι για τους ίδιους; Αν δεν είναι ανάσα, τι είναι;
Αυτή η ερώτηση είναι σε άμεση συνάρτηση με την προηγούμενη. Οι νέοι... Οι νέοι δεν είναι πια μόνο «νέοι». Εκτός από την παρορμητική, εκρηκτική φύση της νιότης, τα ασυμβίβαστα όνειρα και τα απραγματοποίητα αλλά υψιπετή ιδανικά που διαθέτει, ένα μεγάλο μέρος των νέων μας είναι πλέον και μια ανήσυχη συνάθροιση περιθωριοποιημένων ανθρώπων χωρίς εμπνευσμένους φωτοδότες κάτω από την απόλυτη χειραγώγηση της τεχνολογίας και του ίντερνετ, παραδομένων στη βία του συστήματος, με αδιέξοδα ιδιαίτερα επικίνδυνα για το -έτσι κι αλλιώς επισφαλές- μέλλον τους. Από τον έρωτα για τη ζωή έχουν αγκιστρωθεί στο μίσος για τη ζωή. Εδώ χρειάζονται ριζοσπαστικές τομές, θαρραλέες και μεγαλόπνοες πράξεις εκ μέρους της πολιτείας και των Θεσμών, αλλά και στους κόλπους της ίδιας της οικογένειας, για να αναστραφεί το ρεύμα και να μπορέσει η νεολαία ως σύνολο να βρει διέξοδο προς την Τέχνη και όχι μόνο προς την τεχνολογία. Προς τις ανθρωπιστικές αξίες και όχι μόνο προς την απόκτηση υλικών αγαθών. Και από τη στείρα εκτόνωση να μετατοπιστεί προς τη γόνιμη δημιουργικότητα.
???? Ακόμα τρεις παραστάσεις: 27, 28, 29/5, δύο παραστάσεις ανά μέρα (21.00 -προσέλευση: 20.30 & 22.30 - προσέλευση: 22.00). Μόνο 35 θεατές ανά παράσταση. Αν φοράτε γυαλιά μυωπίας,καλύτερα βάλτε φακούς επαφής (βοηθάει με τη μάσκα). Προπώληση: ticketservices.gr (εισιτήρια 5-15€). Με τους: Γ. Βογιατζή, Στ. Γουλιώτη, Κ. Καραμπέτη, Ι. Κολλιοπούλου, Κ. Κορωναίο, Ε. Λυγίζο, Ρ. Οικονομίδου, Π. Παπαδόπουλο, Δ. Παπανικολάου, Κ. Σίμου, Απ. Τότσικα, Π. Τσιλίκα, Σπ. Ντόγκα, Κ. Βέρρου. Σκηνικά: Ε. Μανιδάκη. Κοστούμια: Ι. Τσάμη. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Θ. Οικονόμου Προπώληση: www.viva.gr. Ειδικές τιμές για ομαδικές κρατήσεις άνω των 10 ατόμων (στο τηλ. 2103647200)
Πηγή: https://www.efsyn.gr/nisides/391434_i-apoleia-einai-mono-gegonos-poy-den-anatrepetai